«БЖЗҚ туралы өзекті сауалдар»

1. Айтыңызшы, өтініш, «Ұлттық қор – балаларға» бағдарламасы қашан басталады және аударымдарды қай қаржы ұйымы реттейтін болады? Бағдарламаға әлеуетті қатысушылар есебі қалай жүргізіледі?

2024 жылғы 1 қаңтардан бастап мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша «Ұлттық қор — балаларға» жобасын іске қосу жоспарлануда. Бірақ балалардың ата-аналары мен басқа да заңды өкілдері алғаш есептелген қаржыны 2024 жылдың ақпан айынан бастап көре алады. Өйткені, тиісті құрылымдарға есептеулер жүргізіп, кәмелетке толмаған балалардың дәл есебін шығаруға бір ай уақыт қажет.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры (БЖЗҚ) нысаналы талаптарды (міндеттемелерді), нысаналы активтерді, нысаналы жинақтау шоттарындағы (бұдан әрі – НЖШ) нысаналы жинақтарды есепке алу, нысаналы жинақтар төлемін жүзеге асыру жөніндегі оператор болып айқындалды.

Айта кеткен жөн, БЖЗҚ әлеуметтік маңызы бар жобаларды іске асыруда үлкен тәжірибеге ие. Оның дербестендірілген есеп пен қашықтан қызмет көрсетуге арналған бірегей ақпараттық-технологиялық жүйелері, халыққа қолжетімді қызметтер көрсететін дамыған өңірлік желісі бар.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жыл сайын БЖЗҚ-ға Ұлттық қордың орташаланған инвестициялық кірісінің (бұдан әрі — ОИК) 50% сомасы, ОИК мөлшерлемесі және Нысаналы талаптарға қатысушылардың бұрын қалыптастырылған нысаналы талаптарына есептелген табыс сомасы туралы ақпаратты қамтитын Ұлттық қорды қалыптастыру және пайдалану туралы есепті жібереді деп көзделуде.

БЖЗҚ жыл сайын қаңтар айында ҚР Әділет министрлігіне салыстыру үшін есепті жылдың 31 желтоқсанының аяғындағы жағдай бойынша балалардың, яғни «Жеке тұлғалар» мемлекеттік дерекқорынан алынған мәліметтер негізінде дербес қалыптастырылған нысаналы талаптарға қатысушылардың электрондық тізімін беретін болады.

ҚРҰБ-тан алынған Ұлттық қордың орташаланған инвестициялық кірісінің 50% сомасы туралы ақпараттың, БЖЗҚ мен ҚР ӘМ қол қойған салыстыру актісінің негізінде БЖЗҚ нысаналы талаптардың бір қатысушысына тиесілі нысаналы талаптардың сомасын есептеп, бұл деректерді ақпараттық жүйеге енгізеді.

Бағдарлама бойынша тұрақты түрде жасалатын есептер БЖЗҚ-ның enpf.kz ресми сайтына орналастырылатын болады.

2. «Ұлттық қор — балаларға» бағдарламасына ҚР азаматтарының қай санаты қатыса алады? Жинақталған соманы алудың тәртібі қандай?

Жобаға сәйкес Қазақстанның азаматы болып табылатын барлық 18 жасқа дейінгі балаларға жыл сайын Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының (бұдан әрі – Ұлттық қор) инвестициялық кірісінің 50% есептелетін болады. 18 жасқа толғаннан кейін жобаға Қатысушыға БЖЗҚ-да нысаналы жинақтау шоты (НЖШ) ашылады, онда түскен қаражатты «Қазпошта» АҚ және екінші деңгейдегі банктер сияқты уәкілетті операторлар арқылы тұрғын үйге және (немесе) білім алуға пайдалануға болады. Қаражат нысаналы жинақтау шотына аударылғаннан кейін инвестициялануын тоқтатады. БЖЗҚ нысаналы жинақтар төлемін алушылардың «Қазпошта» АҚ және екінші деңгейдегі банктерде ашылған банктік шоттарына АҚШ долларымен жүзеге асыратын болады. Бұл ретте, 18 жасқа толған Қазақстан тұрғынының төлемдерді Ұлттық Банк сол күнге белгілеген валюта бағамы бойынша теңгемен алатынын атап өткен жөн.

 3.Балаларды қалай тіркеуге және олардың тиісті тізімге енгізілгенін қалай тексеруге болады?

Ата-аналарға ешқандай құжат жинаудың, шот ашудың, қандай да бір ведомстволарға, оның ішінде БЖЗҚ-ға барудың қажеті жоқ. Қазір ата-аналар үшін маңыздысы – кәмелетке толмаған баланың жеке сәйкестендіру нөмірінің egov.kz порталында болуын және оның дұрыстығын тексеру. Жоба мемлекеттік органдардың деректер базасында бұрыннан бар мәліметтер негізінде автоматты режимде жүзеге асырылады.

Қазақстанның кәмелетке толмаған тұрғыны бағдарламаға қатысушы болып табылатындығы туралы мәліметті сіз  egov.kz порталындағы жеке кабинетіңізден ала аласыз. Бағдарлама бойынша есептер enpf.kz сайтында орналастырылатын болады.

 4.Ақшаны мерзімінен бұрын алуға бола ма? Бала шетелге тұрақты тұруға кеткен жағдайда оны алуға құқығы бар ма? 18 жасқа дейінгі немесе одан кейінгі жаста бала қайтыс болған жағдайда жинақтардың тағдыры қалай шешіледі?

            Балалар 18 жасқа толғанға дейін нысаналы талаптар мен инвестициялық кіріс мерзімінен бұрын алу құқығынсыз есептелетін болады. Естеріңізге сала кетейік, кәмелетке толған кезде алушы жинақталған соманы тек білім алуға немесе тұрғын үйге пайдалануға құқылы.

Қазақстаннан басқа мемлекетке тұрақты тұруға кеткен балалар Ұлттық қордың қаражатын пайдалану құқығынан айырылады.

Бала 18 жасқа дейін немесе одан кейін қайтыс болған жағдайда — жинақтар ҚР азаматтық заңнамасында белгіленген тәртіппен мұраға қалдырылады. Жинақтар баланың мұрагерлері бола алатын жақын туыстары немесе заңды өкілі үшін уәкілетті операторда ашылған банктік шотқа аударылады.

 5.2024 жылы 18 жасқа толатын балалар Бағдарламаға қатыса ала ма және олар қанша сома алады?

2024 жылы 18 жасқа толатын Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын балаларға 2023 жылға арналған нысаналы талаптар (бала әлі 18 жасқа толмаған жыл) есептелетін болады.

2023 жылғы бір балаға арналған нысаналы талаптар сомасының есебі ҚР Әділет министрлігімен (Қазақстан балаларының 2023 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша саны) деректерді салыстырып, Ұлттық Банктен ақпарат (балаларға Ұлттық қордан есептелген нысаналы талаптардың жалпы сомасы бойынша) алғаннан кейін жүргізілетін болады.

«Актуальные вопросы о ЕНПФ»

1. Скажите, пожалуйста, когда начнется программа «Нацфонд — детям» и какое из финансовых учреждений будет аккумулировать отчисления? Как будет вестись учет потенциальных участников программы?

С 1 января 2024 года по поручению главы государства планируется запуск проекта «Национальный фонд — детям». Но первые начисления родители и другие законные представители детей увидят с февраля 2024 года, так как соответствующим структурам необходим месяц на проведение расчетов и точный подсчет несовершеннолетних детей.

Оператором по учету целевых требований (обязательств), целевых активов, целевых накоплений на целевых накопительных счетах (далее – ЦНС), осуществлению выплат целевых накоплений определен Единый накопительный пенсионный фонд (ЕНПФ).

Надо отметить, что ЕНПФ имеет большой практический опыт в реализации социально значимых проектов, обладает уникальными информационно-технологическими системами персонифицированного учета и дистанционного сервиса, развитой региональной сетью для предоставления доступных услуг населению.

Предполагается, что Национальный банк Республики Казахстан ежегодно будет направлять в ЕНПФ отчет о формировании и использовании Нацфонда, содержащий информацию о сумме 50% от усредненного инвестиционного дохода (далее – УИД) Нацфонда, о ставке УИД и о сумме дохода, начисленного на ранее сформированные целевые требования Участников.

ЕНПФ ежегодно в январе будет предоставлять Министерству юстиции РК для сверки электронный список детей, то есть Участников целевых требований, сформированный самостоятельно на основании полученных сведений из Государственной базы данных «Физические лица», по состоянию на конец 31 декабря отчетного года.

На основании полученной информации от НБ РК о сумме 50% от УИД Нацфонда и акта сверки, подписанного ЕНПФ с МЮ РК, ЕНПФ рассчитает сумму целевых требований на одного Участника целевых требований и внесет эти данные в информационную систему.

Регулярные отчеты по программе будут размещаться на официальном сайте ЕНПФ enpf.kz.

2. Какая категория граждан РК попадает в рамки программы «Нацфонд — детям»? Какова процедура получения накопленной суммы?

Согласно проекту, всем детям – гражданам Казахстана до 18 лет ежегодно будет начисляться 50% от инвестиционного дохода Национального фонда Республики Казахстан (далее – Нацфонд). После достижения 18 лет Участнику проекта в ЕНПФ будет открыт целевой накопительный счет (ЦНС), средства с которого можно будет использовать на жилье и (или) образование через уполномоченных операторов, которыми выступят АО «Казпочта» и банки второго уровня. После перечисления средств на ЦНС они перестают инвестироваться. ЕНПФ будет осуществлять выплаты целевых накоплений в долларах США на банковские счета Получателей, открытые у уполномоченного оператора – АО «Казпочта» и банки второго уровня. При этом стоит отметить, что получать выплаты, достигший 18-летия житель Казахстана, будет в тенге по установленному курсу Национального Банка на день выдачи.

3. Как зарегистрировать своих детей и проверить их включение в соответствующий список?

Отметим, что родителям не нужно собирать никакие документы, открывать счета, посещать какие-либо ведомства, в том числе ЕНПФ.   Единственное, что важно сейчас сделать родителям — это проверить наличие и корректность ИИН вашего несовершеннолетнего ребенка на портале egov.kz.   Проект будет осуществляться в автоматическом режиме, на основании уже имеющихся сведений в базе данных государственных органов.

Сведения о том, является ли несовершеннолетний житель Казахстана участником программы, вы можете получить в своем личном кабинете на портале egov.kz. Отчеты по программе также будут размещаться на сайте enpf.kz.

4. Можно ли снять полагающиеся деньги досрочно? Имеет ли право ребенок получить их при выезде за границу на ПМЖ? Что будет с накоплениями в случае смерти ребенка в возрасте до или после 18 лет?

  До достижения детьми 18 лет целевые требования и инвестиционный доход будут начисляться без права досрочного снятия. Напомним, что при наступлении совершеннолетия получатель имеет право на использование накопленной суммы только на образование или жилье.

Выехавшие из Казахстана на постоянное место жительства в другое государство теряют право на использование средств Нацфонда.

В случае смерти ребенка до или после 18 лет — накопления наследуются в порядке, установленном гражданским законодательством РК. Накопления будут перечислены на банковский счет, открытый у уполномоченного оператора наследникам ребенка. которыми могут выступить близкие родственники или законный представитель.

  5. Будут ли включены в Программу дети, которым в 2024 году исполнится 18 лет и какую сумму они получат?

 Детям, являющимся гражданами Республики Казахстан, которым в 2024 году исполнится 18 лет, будут начислены целевые требования за 2023 год (год, в котором ребенок еще не достиг 18-ти лет).

Расчет суммы целевых требований на одного ребенка за 2023 год будет произведен после сверки данных с министерством юстиции РК (по количеству детей Казахстана по состоянию на конец 31 декабря 2023 года) и получения информации от Национального Банка (по общей сумме начисленных из Нацфонда целевых требований детям).

«Topical issues about the UAPF»

1. Could you please tell me when the ‘National Fund for Children’ program will start, and which financial institution will accumulate the contributions? How will the registration of potential program participants be conducted?

From January 1, 2024, upon the order of the head of state, the launch of the «National Fund for Children» project is planned. However, parents and other legal representatives of children will see the first contributions from February 2024, as the relevant institutions require a month for calculations and accurate counting of minors.

The Unified Accumulative Pension Fund (UAPF) is responsible for the accounting of targeted requirements (obligations), targeted assets, and targeted accumulations in targeted accumulative accounts (hereinafter referred to as TAA). The UAPF is also responsible for making payments of targeted accumulations.

It is worth noting that the UAPF possesses extensive practical experience in implementing socially significant projects. It has unique information technology systems for personalized accounting and remote services, as well as a well-developed regional network to provide accessible services to the population.

It is envisaged that the National Bank of the Republic of Kazakhstan will annually submit to the UAPF a report on the formation and usage of the National Fund. This report will contain information on 50% of the averaged investment income (hereinafter referred to as AII) of the National Fund, the AII rate, and the amount of income accrued to previously formed targeted requirements of participants.

Annually, in January, the UAPF will provide the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan with an electronic list of children, i.e., participants of targeted requirements. This list will be independently compiled based on information obtained from the State Database «Individuals» as of the end of December 31 of the reporting year, for the purpose of reconciliation.

Based on the information received from the National Bank of the Republic of Kazakhstan regarding the 50% of the averaged investment income (AII) of the National Fund and the reconciliation document signed by the UAPF with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan, the UAPF will calculate the amount of targeted requirements for each participant and enter this data into the information system.

Regular reports on the program will be posted on the official website of the UAPF at enpf.kz.

2. Which category of citizens in the Republic of Kazakhstan falls within the scope of the «National Fund for Children» program? What is the procedure for receiving the accumulated amount?

According to the project, every child — a citizen of Kazakhstan under the age of 18, will be annually credited with 50% of the investment income of the National Fund of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the National Fund). Upon reaching 18 years old, the participant of the project will have a targeted accumulative account (TAA) opened in the UAPF, from which funds can be used for housing and/or education through authorized operators, namely «Kazpost» and second-tier banks. After the transfer of funds to the TAA, they cease to be invested.

The UAPF will make payments of targeted accumulations in US dollars to the bank accounts of the recipients, opened with the authorized operator — «Kazpost» and second-tier banks. It is worth noting that residents of Kazakhstan who have reached the age of 18 will receive payments in tenge at the exchange rate set by the National Bank on the day of issuance.

3. How to register your children and verify their inclusion in the corresponding list?

It is important to note that parents do not need to gather any documents, open accounts, or visit any authorities, including the UAPF. The only thing parents need to do at the moment is to check the presence and accuracy of the Individual Identification Number (IIN) of their minor child on the portal egov.kz. The project will be implemented automatically, based on the existing information in the state database.

Information about whether a minor resident of Kazakhstan is a participant in the program can be obtained in your personal account on the portal egov.kz. Reports on the program will also be posted on the website enpf.kz.

4. Is it possible to withdraw the allotted funds prematurely? Does a child have the right to receive them when moving abroad for permanent residence? What happens to the accumulations in the event of the child’s death before or after the age of 18?

Before children reach the age of 18, targeted requirements and investment income will be accrued without the right to an early withdrawal. It is important to note that upon reaching adulthood, the recipient has the right to use the accumulated amount only for education or housing.

Individuals who have permanently relocated from Kazakhstan to another country lose the right to use funds from the National Fund.

In the event of the death of a child before or after the age of 18, the accumulations will be inherited according to the procedure established by the civil legislation of the Republic of Kazakhstan. The accumulations will be transferred to a bank account opened by the authorized operator for the child’s heirs, who may be close relatives or legal representatives.

5. Will children who turn 18 in 2024 be included in the Program, and what amount will they receive?

 Children who are citizens of the Republic of Kazakhstan and turn 18 in 2024 will have targeted requirements accrued for the year 2023 (the year in which the child is still under 18).

The calculation of the amount of targeted requirements for one child for the year 2023 will be carried out after reconciling data with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan (regarding the number of children in Kazakhstan as of the end of December 31, 2023) and obtaining information from the National Bank (regarding the total amount of targeted requirements accrued to children from the National Fund).