«БЖЗҚ туралы өзекті сауалдар»

1. 18 жасқа 2024 жылы толатын кәмелетке толмағандар «Ұлттық қор — балаларға» бағдарламасына қатыса ма және олар қанша сома алады?

 Қазақстан Республикасының азаматтары болып есептелетін барлық балалар бағдарламаға енгізілген (2023 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша) және оның қатысушылары болып есептеледі. 18 жасқа 2024 жылы толатын балалар өздерінің 2023 жылға (бала әлі 18 жасқа толмаған жылы) есептелген нысаналы талаптарын өздерінің БЖЗҚ-да ашылған нысаналы жинақтау шоттарына нысаналы жинақтар түрінде алады.

2023 жылға арналған бір балаға арналған нысаналы талаптардың сомасы Қазақстан азаматтары болып есептелетін балалардың саны бойынша деректерге (2023 жылғы 31 желтоқсанның соңындағы жағдай бойынша) және Ұлттық қордан есептелген балаларға арналған нысаналы талаптардың жалпы сомасы бойынша Ұлттық Банктен алынған ақпаратқа негізделе отырып, есептелетін болады.

1. Нысаналы талаптар қандай валютада аударылады?

 18 жасқа толатын балалардың нысаналы жинақтары Ұлттық қордан БЖЗҚ-ға АҚШ долларымен аударылады және БЖЗҚ-да АҚШ долларымен сақталады. Бағдарламаға қатысушы бала кәмелетке толған соң өз ақшасын пайдалану туралы шешім қабылдаса, ол уәкілетті операторға өтініш береді. Ал БЖЗҚ оның жинақтарын уәкілетті операторда ашылған баланың банктік шотына АҚШ долларымен аударады. Бұдан әрі, уәкілетті оператор жинақтарды тұрғын үй немесе білім алуға аударған кезде ақша АҚШ долларынан теңгеге айырбасталады. Айырбастау сол сәтте өзекті болатын валюта бағамы бойынша жүзеге асырылады.

1. Бала ақшаны бірден 18 жасында емес, кейінірек ­- 20 немесе 25 жасында пайдалана алады ма?

 Бала 18 жасқа толғанда оның атына БЖЗҚ-да нысаналы жинақтау шоты автоматты түрде ашылады және оған Ұлттық қордан өзіне тиесілі қаражат аударылады. Ақша АҚШ долларымен аударылады және нысаналы шотта 10 жыл сақталады. Егер осы мерзім ішінде ол бұл қаражатты пайдаланбаса, қаражат автоматты түрде БЖЗҚ-дағы оның атына автоматты түрде ашылатын жеке ерікті зейнетақы шотына аударылады. Ерікті зейнетақы жарналары есепке алынатын осы зейнетақы шотынан жинақтарды алу Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылатын болады.

1. Нысаналы жинақтарды 18 жасқа толғанға дейін пайдалануға бола ма?

 Жоқ, мұндай мүмкіндік қолданыстағы заңнамада қарастырылмаған. Балаға есептелген нысаналы ақша Ұлттық қордың валюталық активтерінің құрамында болады және бала 18 жасқа толғанға дейін Ұлттық банк инвестициялауды жалғастыра береді. Бұл баланы қосымша инвестициялық кіріспен қамтамасыз етеді.

5. Егер бала азаматтығын ауыстырып, басқа елге кетсе, нысаналы жинақтары не болады? Егер бала басқа елде туылып, бірақ Қазақстан азаматтығын алса, ол Ұлттық қордан қаражат алуға құқылы ма?

 Қазақстан азаматтығынан шыққан балалар Ұлттық қордан қаражатты пайдалану құқығынан айырылады.

Егер 2006 жылы және одан кейін туылған бала 18 жасқа толғанға дейін Қазақстан Республикасының азаматтығын алса, онда ол автоматты түрде бағдарламаның қатысушысы болады және Ұлттық қордан қаражат алуға құқылы. Бұл ретте оған Ұлттық қордан нысаналы талаптарды есептеу оның туған күнінен емес, Қазақстан азаматтығын алған күнінен бастап жүзеге асырылатын болады.

 Бала қайтыс болған жағдайда оның жинақтары не болады?

 Бала қайтыс болған жағдайда оған бұрын есептелген барлық нысаналы талаптар (нысаналы жинақтар) ҚР Азаматтық Кодексіне сәйкес мұраға қалдырылады. Бұл ретте, баланың жинақтарын алушы мұрагерлер ақшаны кез келген мақсатқа пайдалана алады. Яғни оларды нысаналы пайдалану жөніндегі міндетті талап жойылады.

7. Егер қандай да бір жылдағы инвестициялық кіріс теріс сипат алса не болады?

 Ұлттық қордың қаражаты ұзақ мерзімді негізде инвестицияланады және инвестициялау нәтижелері қаржы нарығындағы түрлі нарықтық факторлар әсер ететін жағдайға тәуелді болады. Сондықтан Ұлттық қор активтерінің валюталық бөлігінің жекелеген кезеңдердегі табысының ықтимал төмендеуін бейтараптандыру үшін ол есепті жылдың алдындағы он сегіз жыл бойынша орташаланады.

8. Балаларға жыл сайын қандай сомалар есептеледі және соңында олар қандай соманы алады? Мысалы, 2024 жылы туған балаға 18 жылдан кейін қандай сома төленеді?

Жыл сайын «Ұлттық қор – балаларға» бағдарламасы бойынша балаларға Ұлттық қор активтерінің валюталық бөлігінің инвестициялық табысының 50% мөлшері есептеледі. Есептеуді Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі (бұдан әрі — ҚР ҰБ) жүзеге асырады. Бұл ретте Ұлттық қор активтерінің валюталық бөлігінің табысы есепті жылдың алдындағы он сегіз жыл бойынша орташаланады. Сонымен қатар, өткен жылдардағы балаларға есептелген сомалар Ұлттық қор активтерінің құрамында АҚШ долларымен инвестициялануды жалғастырады. Нәтижесінде оларға қосымша инвестициялық кіріс есептеледі.

Осылайша, балаларға жыл сайынғы тиесілі сома Ұлттық қордың инвестициялық қызметінің нәтижелері бойынша айқындалатын болады.

БЖЗҚ инвестициялық кірістің жалпы сомасын (балалардың шоттарына есептеу үшін ҚР ҰБ есептеген) және Қазақстан азаматтары болып есептелетін барлық балалардың санын (ҚР Әділет министрлігінің деректерімен салыстыру негізінде айқындалған) негізге ала отырып, Бағдарламаға қатысушы әрбір балаға есепті жылдағы нысаналы талап сомасын есептейді.

Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, болашақта 18 жасқа толған әр балаға төленетін нысаналы жинақтар сомасы қандай болатынын алдын-ала нақты есептеу мүмкін емес. Ол Ұлттық қордың жинақталған активтерінің көлемімен, оның тарихи инвестициялық кірістілігі бойынша нәтижелерімен және Бағдарламаға қатысушы балалардың санымен айқындалатын болады.

«Актуальные вопросы о ЕНПФ»

 Будут ли включены в Программу «Нацфонд — детям» те несовершеннолетние, которым в 2024 году исполнится 18 лет и какую сумму они получат?

 Все дети, являющиеся гражданами Республики Казахстан, включены в Программу (по состоянию на конец 31 декабря 2023 года) и являются ее участниками. Дети, которым в течение 2024 года исполнится 18 лет, получат свои начисленные целевые требования за 2023 год (год, в котором ребенок еще не достиг 18-ти лет) в виде целевых накоплений на свои целевые накопительные счета, открытые в ЕНПФ.

Сумма целевых требований на одного ребенка за 2023 год будет рассчитана, исходя из данных по количеству детей – граждан Казахстана (по состоянию на конец 31 декабря 2023 года) и информации от Национального Банка по общей сумме целевых требований детям, начисленной из Нацфонда.

2. В какой валюте будут перечисляться целевые требования?

Целевые накопления детей, достигающих 18 лет, перечисляются из Нацфонда в ЕНПФ в долларах США и хранятся в ЕНПФ также в долларах США. Когда совершеннолетний участник Программы решит использовать свои деньги, он подает заявление уполномоченному оператору, и ЕНПФ переведет его накопления на его банковский счет, открытый у уполномоченного оператора, также в долларах США. Далее, когда уполномоченный оператор будет перечислять накопления на жилье и образование, деньги конвертируются из долларов США в тенге по курсу, который будет актуален на момент перевода.

3. Может ли ребенок использовать деньги не сразу в 18 лет, а позже – в 20 или 25 лет?

Когда ребенку исполнится 18 лет, на его имя автоматически открывается целевой накопительный счет в ЕНПФ и на него перечисляются положенные ему средства из Нацфонда. Деньги перечисляются в долларах США и хранятся на целевом счете в течение 10 лет. Если в течение этого срока он не использует эти средства, то они автоматически переведутся на его индивидуальный добровольный пенсионный счет в ЕНПФ, который автоматически откроется на его имя. Получение накоплений с этого пенсионного счета, на котором учитываются добровольные пенсионные взносы, будет осуществляться в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

4. Можно ли использовать целевые накопления ребенком до достижения им 18 лет?

Нет, такая возможность не предусмотрена действующим законодательством. Начисленные ребенку целевые деньги будут находиться в составе валютных активов Нацфонда и продолжат инвестироваться Национальным банком до достижения ребенком 18 лет, обеспечивая ребенку дополнительный инвестиционный доход.

5. Что будет с целевыми накоплениями, если ребенок сменит гражданство и уедет в другую страну? Если ребенок родился в другой стране, но получил гражданство Казахстана, он имеет право на средства из Нацфонда?

 Дети, не являющиеся более гражданами Казахстана, теряют свое право на использование средств из Нацфонда.

Если ребенок, рожденный в 2006 году и позже, получит гражданство Республики Казахстан до достижения им 18 лет, то он автоматически становится участником Программы и имеет право на средства из Нацфонда. При этом начисление ему целевых требований из Нацфонда будет осуществляться с даты получения им гражданства Казахстана, а не с даты его рождения.

6. Что происходит с накоплениями в случае смерти ребенка?

В случае смерти ребенка все ранее начисленные ему целевые требования (целевые накопления) наследуются согласно Гражданскому Кодексу РК. При этом, наследники — получатели накоплений ребенка, смогут использовать деньги на любые цели, то есть отменяется обязательное требование по их целевому использованию.

7. Что будет, если инвестиционный доход за какой-то год будет отрицательный?

Активы Национального Фонда инвестируются на долгосрочной основе и результаты инвестирования зависят от ситуации на финансовых рынках, на которые влияют разные рыночные факторы. Поэтому, для того, чтобы нивелировать возможные снижения инвестиционной доходности валютной части активов Нацфонда за отдельные периоды, она усредняется за восемнадцать лет, предшествующих отчетному году.

8. Есть ли расчеты, какие суммы будут начисляться детям ежегодно и какую сумму получит на выходе, к примеру, ребенок, родившийся в 2024 году через 18 лет?

Ежегодно расчет 50% от инвестиционного дохода валютной части активов Национального фонда, начисляемой детям по программе «Нацфонд — детям», будет осуществляться Национальным банком Республики Казахстан (далее — НБ РК). При этом инвестиционный доход, полученный от инвестирования валютной части активов Нацфонда, усредняется за восемнадцать лет, предшествующих отчетному году. Кроме того, суммы, начисленные детям в предыдущие годы, будут продолжать инвестироваться в долларах США в составе активов Нацфонда. В результате на них дополнительно будет начисляться инвестиционный доход. Таким образом, ежегодные суммы детям будут определяться по результатам инвестиционной деятельности Нацфонда.

ЕНПФ, исходя из общей суммы инвестиционного дохода (ежегодно определяемой НБ РК для начисления на счета детей) и количества всех детей – граждан Казахстана будет рассчитывать сумму целевых требований на одного ребенка – участника программы за каждый отчетный год.

С учетом изложенного, заранее рассчитать, какая будет сумма целевых накоплений на каждого ребенка в будущем, при достижении им 18 лет, нельзя. Она будет определяться объемом накопленных активов Нацфонда, результатами по его исторической инвестиционной доходности и количеством детей — участников Программы.

Actual questions on UAPF

 Will those minors who will turn 18 in 2024 be included in the National Fund for Children Program and what amount will they receive??

 All children who are citizens of the Republic of Kazakhstan are included in the Program (as of the end of December 31, 2023) and are its participants. Children who will turn 18 during 2024 will receive their accrued target requirements for 2023 (the year in which the child has not yet reached 18 years of age) in the form of target savings to their target savings accounts opened with the UAPF.

The amount of target requirements per child for 2023 will be calculated based on data on the number of children — citizens of Kazakhstan (as of the end of December 31, 2023) and information from the National Bank on the total amount of target requirements for children accrued from the National Fund.

2. In what currency will the target requirements be transferred?

Targeted savings of children reaching 18 years of age are transferred from the National Fund to the UAPF in US dollars and are stored in the UAPF also in US dollars. When an adult Program participant decides to use their money, they submit an application to the authorized operator, and the UAPF will transfer his savings to his bank account opened with the authorized operator, also in US dollars. Further, when the authorized operator transfers savings for housing and education, the money is converted from US dollars into tenge at the rate that will be relevant at the time of transfer.

 Can a child use money not immediately at 18 years old, but later at 20 or 25 years old?

When a child turns 18, a target savings account in the UAPF is automatically opened in his name and the funds allocated to him from the National Fund are transferred to it. The money is transferred in US dollars and is kept in the target account for 10 years. If during this period he does not use these funds, they will automatically be transferred to his individual voluntary pension account in the UAPF, which will automatically open in his name. Receipt of savings from this pension savings account, which accounts for voluntary pension contributions, will be carried out in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

4. Is it possible to use target savings by a child before he reaches 18 years of age?

No, this possibility is not provided for by current legislation. The target money accrued to the child will be included in the foreign currency assets of the National Fund and will continue to be invested by the National Bank until the child reaches 18 years of age, providing the child with additional investment income.

5. What will happen to the target savings if the child changes citizenship and moves to another country? If a child was born in another country, but received Kazakhstani citizenship, he has the right to funds from the National Fund?

 Children who are no longer citizens of Kazakhstan lose their right to use funds from the National Fund.

If a child born in 2006 and later receives citizenship of the Republic of Kazakhstan before reaching 18 years of age, then he/she automatically becomes a participant in the Program and is entitled to funds from the National Fund. At the same time, target claims from the National Fund will be accrued to him from the date he received Kazakhstani citizenship, and not from the date of his birth.

6. What happens to savings in the event of the death of a child?

In the event of the death of a child, all previously accrued target requirements (target savings) are inherited in accordance with the Civil Code of the Republic of Kazakhstan. At the same time, the heirs — recipients of the child’s savings — will be able to use the money for any purpose, that is, the mandatory requirement for their intended use is canceled.

7. What happens if investment income for a certain year is negative?

The assets of the National Fund are invested on a long-term basis and investment results depend on the situation in the financial markets, which are influenced by various market factors. Therefore, in order to level out possible decreases in investment returns on the foreign currency portion of the National Fund’s assets for certain periods, it is averaged over the eighteen years preceding the reporting year.

8. Are there any calculations of what amounts will be accrued to children annually and what amount will be received as a result, for example, a child born in 2024 after 18 years?

Every year, the calculation of 50% of the investment income of the foreign currency portion of the assets of the National Fund, accrued to children under the National Fund for Children program, will be carried out by the National Bank of the Republic of Kazakhstan (hereinafter — the NB RK). At the same time, investment income received from investing the foreign currency portion of the National Fund’s assets is averaged over the eighteen years preceding the reporting year. In addition, amounts accrued to children in previous years will continue to be invested in US dollars as part of the National Fund’s assets. As a result, investment income will be additionally accrued to them. Thus, annual amounts for children will be determined based on the results of the National Fund’s investment activities.

The UAPF, based on the total amount of investment income (determined annually by the National Bank of the Republic of Kazakhstan for accrual to children’s accounts) and the number of all children — citizens of Kazakhstan, will calculate the amount of target requirements per child — participant in the program for each reporting year.

Taking into account the above, it is impossible to calculate in advance what the amount of target savings will be for each child in the future, when he reaches 18 years of age. It will be determined by the volume of accumulated assets of the National Fund, the results of its historical investment returns and the number of children participating in the Program.