Ауған соғысы ардагерлері-жоғары рухтың айқын көрінісі

Күні кешегі Кеңес дәуірінің кереғар  саясатының салдарынан тарих бетінде қалдырған  Ауған соғысының аяқталғанына 15 ақпанда 29 жыл толды. «Интерноционалдық борышын өтеу керек» деген үкіметтің  өкінішті  ұранының арқасында  енді ғана 18-ге толған бозбалалар ауған жерінің  топырағын  басып,  дәмін татты.  1979 жылы осы ана сүті ауыздарынан кетіп  үлгермеген балаң сарбаздар  атақ-даңқ үшін емес, тыныштықты қорғаймыз, соғыс өртін өшіреміз деп қанды қырғынның ортасынан бір-ақ шыққан еді.

1979-1989 жылдардағы кеңестік алып империяның  ең соңғы соғысына 22000 адам қатысқан. Оның 761-і қаза болды. Жетісу өңірінен  1700 жауынгер аттанса, олардың  59-ы туған  жеріне оралмады.  Отан алдындағы  азаматтық борышты  абыройлы  орындасам деген отансүйгіштік қасиет бойына дарыған біздің ауданымыздың  97 жас еренінің  маңдайына міндетті ауған  жерінде  өтеу жазылыпты. 1979 жылдың  25 желтоқсанда  Ауғаныстанға кіргізілген Кеңес  әскерінің шектеулі контигенті, 1989 жылдың  15 ақпанында Женева келісімдеріне сәйкес  толық шығарылған болатын. Алайда, бұл соғыстың ең үлкен қасіретті ұлдарының орнына темір табыт қарсы алып, аңырап қалған еді.

Осы орайда жақында аудандық жұмыспен қамту және  әлеуметтік бағдарламалар  бөлімінің басшысы Диханбаева Айгүл Тұрдақынқызының   ұйымдастыруымен аталмыш мекеменің ғимаратында «Ауған соғысы ардагерлері – жоғары рухтың айқын көрінісі» атты дөңгелек  үстел өтті.

Бұл іс-шараға аудандық мәслихат  хатшысы Бөкен Қабиұлы Рысбеков, аудан әкімінің орынбасары Болысбай Тоғысбайұлы  Момбаев, аудандық ардагерлер  кеңесінің  төрағасы  Төленді  Оспанбайұлы Сарыбаев, ауданның  Құрметті азаматы, Еңбек ардагері зейнеткер  Бақтыгерей Жетпісбай, аудандық орталық аурухананың  бас дәрігері Қанат Зекенұлы Қалдыбаев, аудандық  ішкі саясат бөлімінің басшысы Гүлмира Дүйсенбекқызы  Бекбатырова,  аудандық білім қызметкерлері кәсіподақ кеңесінің төрайымы  Ляззат Хайдарқызы Момбаева,  аудандық орталық ауруханасының бас дәрігерінің орынбасары Жұмажанов Жұмабек Қайырлыұлы, аудандағы Ауған соғысының ардагерлері, аудандық жұмыспен қамту  және әлеуметтік бағдарламалар  бөлімінің қызметкерлері  және аудандық БАҚ өкілдері қатысты.

Дөңгелек үстелді аудан  әкімінің орынбасары Болысбай  Момбаев ашып, Ауған соғысының ардагерлерін 15 ақпан  Кеңес әскерлерінің  Ауғанстан  әскерінен шығарылған күнімен құттықтап, осы соғыста және  соғыс зардабынан бейбіт өмірде  дүниеден озған ардагерлерді  1 минут үнсіздікпен еске алды.

Болысбай Момбаев аудан әкімінің орынбасары: Құрметті интернационалист бауырлар! Құрметті дөңгелек үстелге қатысушылар! Бұл күн әрі  мереке, әрі азалы күн. Сол кездегі Кеңес  үкіметінің дұрыс шешім қабылдауының натижесінде мыңдаған жас сарбаз туған жеріне оралып, бейбіт еңбекке  араласты. Сол бақытты жандардың бірі-өздеріңізсіздер. Бұл қанды соғыста мына отырған сіздер, интернационалист-жауынгерлер  ерлік танытып, ата-бабаларымыздың рухын асқақтаттыңыздар. 9 жыл 10 айға созылған  соғысқа Қазақстаннан 22000 адам қатысты. Оның 780-і құрбан болды, біразы із-түссіз жоғалды. Ал Кербұлақ  және Гвардия аудандарынан  121 азамат аттанып, Ауғаныстанның Мазари-Шариф, Баграм Герат, Кабул, Кандагар, Жалалабад, Газни, Шиндант секілді ірі қалалардағы дұшпандармен соғысты. Солардың ішінде біздің жерлестеріміз басшилік Бауыржан Ысқақов, қарашоқылық Марат Борамбаев, жоламндық Өмірбек Түркістанов, шанханайлық Берік Өскембаев, қаспандық Нұрғали Сатымбаев, қоғалылық Анатолий Паценко, Сарыөзектік жігіттер Сергей  Тория, Амангелді Дүйсенбаев, Бейбіт Оразбековтар ерлікпен  қаза болып, «Кеңес Одағының шешімімен» Қызыл жұлдыз орденімен марапатталды.

Төленді Сарыбаев, аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы: «Шалғай жерде қаза болған  жерлестеріміздің есімі тарихта мәңгі сақталады. Өйткені бұл соғыста олар нағыз ерліктің  үлгісін көрсетіп, туған жері мен елінің  абыройын асқақтатты.  Құрметті ауған соғысының ардагерлері! Сіздер бейбіт  күнде де  шама-шарықтарыңызша еңбек етіп, ауданымыздың экономикасының  дамуына  үлес қосып жүрсіздер. Жүректеріңізде соғыс салған  жара әлі  бар. Алайда сіздер бақыттысыздар.  18 жасында қаза болып, артында ұрпақ қалмаған қанша боздақтар болды. Сондықтан «тәубә» дейік. Аман болыңыздар, ұрпақтарыңыздың қызығын көріңіздер».

Бөкен Рысбеков аудандық мәслихаттың хатшысы: «Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев «Сіздер мен біздер тек болашақ  буынды ғана емес, жалпы азаматтық қадір-қасиеттердің мән-маңызын түсінетін жаны да, тәні де таза, білімді патриот азаматтар  буынын тәрбиелеуге міндеттіміз» деген еді.  Ал сіздер, бүгінгі дөңгелек үстелге  қатысу шы  ауған соғысының ардагерлері,  бұл патриоттық  борыштарыңызды сол  кезде ақ өтедіңіздер. « Дәуір қателігі» деген сөзде ақиқат жоқ. Өйткені сіздер  қазақ деген халықтың қашаннанда батылдық пен батырлықтың иесі екенін, қажает болса – Отан үшін оттан да қорықпайтынын дәлелдедіңіздер. Бұл – тарих,  ал тарихты  ешкім  өзгерте алмайды.  Сіздерді  өз  атымнан, аудандық  маслихаттың депутаттары атынан осы  мерекемен құттықтап, дендеріңізге саулық,  отбасыларыңызға береке тілеймін».

Бақтыгерей Жетпісбай, Еңбек ардагері: Соғыстың үлкен  — кішісі болмайды. Әр соғыстың өз қасіреті бар.  Ұлы  Отан  соғысының зардабы тиген адамның бірі меншік. Бес жасымда әкем соғысқа аттанды, жетімдіктің қасіретін таттым, ең  өкініштісі — әкемнің денесінің қай жерде жерленгенін де білмеймін. Жасым  80-нен ассада әлі іздестірудемін. Бірақ ешбір дерек жоқ . Ал Ауған соғысына келетін болсақ, бұл соғыстың зардабы сол кезде  көптеген шаңырақты шайқалтты. Өндірдей жастар оққа ұшып темір табытпен оралды. Бүгінгі таңдағы еліміздің өскенін, қарыштап  дамығанын көре алмады. Ал айналайындар, отпен оқтың ортасынан аман-сау келген  сендерге тек жақсылық пен сәттілік тілеймін.

Шерғали Нұрғалиев, Ауған соғысының ардагері қарулы күштерінің зейнеткері: «Құрметті Ауған соғысының ардагерлері, дөңгелек үстелге жиналған қонақтар! Кеңес әскерінің Ауған жерінен шығарылғанына табаны күректей  29 жыл өтіпті. Алайда  сол соғыстың зардабы ешкімнің  жүрегінен  өшкен жоқ, ол жара жазылмайды. Қазіргі  сәтте біздің жүзіміз жарқын көрінгенімен, әр ардагердің  жүректері жылап  тұр. Қаза болған  майдандас достарымыздың бейнесі ешуақытта  санадан  өшпейді. Ендігі біздің арманымыз, тілегіміз, Алладан сұрайтынымыз  кейінгі  ұрпақ мұндай қырғынды көрмесін, еліміз аман, жұртымыз тыныш болсын  осындай мәні зор жүздесуді өткізуге  ұйытқы болған Айгүл Тұрдақынқызы Диханбаеваға ардагерлер атынан алғыс білдіремін». 

Иманғожа Самғұлов, Ауған соғысының ардагері, аудандық қазынашылық бөлімінің қызметкері: «Шынымды айтсам біз ол кезде ерлік  жасадық деп ойлаған жоқпыз. 18 жастағы, мұрты тебіндеп үлгермеген бозбалалар қырғын соғыстың ортасына түскенде не болғанын ұқпай да қалдық. Жүрегімізде тек «Отан үшін!»  деген патриоттық сезім  болды.  «40  жыл қырғын болса да, ажалды өледі» дегендей, аман-есен туған жерімізге оралдық еңбекке  араластық. Бақыт деген осы.  Бірақ сол кездің жаңғырығы  бізге әлі де естіліп тұрады, десек өтірік емес. Майдандас достарымыздың бейнесі көз алдымызда. Соғыстан оралмағаны келгеннен кейін  жарақат  салдарынан өмірден ерте озған ардагерлердің есімін біз де, өскелең ұрпақ та ұмытпайды.

Бақытгүл Нысанова: «Ауған соғысының ардагерлері,  мен сіздерді бүгінгі мерекемен шын жүректен құттықтаймын. Бұл соғыстың зардабы біздің де шаңырағымызды  айналып өтпеді.  Жарым Алпыс екеуміз үйленіп, дүниеге ұрпақ әкеліп, бала-шағаның қызығын көрер шақта, небары  49 жасында дүниеден озды ғой. Артында ұрпақтар қалды. Алпысым аман болса, бүгін сіздердің орталарыңызда  отырар еді. «Жазмыштан озмыш жоқ» деген ғой,  артында  ұрпақтары қалғанына тәуба деймін. Сіздерге жасымас жігер тілеймін. Соғыс болмасын, аман болыңыздар».

Халық Байболатов, Ауған соғысының ардагері: «Әрине, Ауған соғысының  салған зардабы, қойғысы  мен қасіреті  ешқашан  ұмытылмақ емес. Жыл сайын ақпанда осылай бас қосып, әңгімелесіп,  шер тарқатып аламыз. Сол үшін бәріңізге рахмет.  Қатарымыз сиремей аман-есен  осылай жолығып жүрейік. Аудан әкімі  Бағдат Байшалұлы Алиевке,  бүгінгі керемет кездесуді ұйымдастырған Айгүл Тұрдақынқызына рахмет».

Ляззат Момбаева, аудандық білім қызметкерлері кәсіподақ ұйымының төрайымы:  «Қымбатты Ауған соғысының ардагерлері! Біріншіден сіздерді Кеңес әскерінің Ауған  жерінен шығарылғанына 29 жыл толуымен құттықтаймын. Ұлы Отан соғысымен  пара-пар, тарихта да, жүректе де  қалған соғыс – Ауған соғысы. 1979 жылы 25 желтоқсанда  Кеңес  Одағы  «Ауғанстан еліне  интернационалдық көрсетеміз» деген желеумен оның қарулы күштерін сол елдегі азаматтық соғысқа  қатыстырып  және кең көлемде  әскери  іс-қимылдар жүргізді. «Таулар алыстаған сайын, биіктей түседі», дегендей, қанша уақыт өтсе де  бұл күн маңызын   жоғалтқан жоқ.  Бүгінгі дөңгелек үстел — осының айғағы. Аман-сау болыңыздар».

Айгүл Диханбаева, аудандық жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің басшысы: «Құрметті Ауған соғысының  ардагерлері, қадірлі қонақтар! «Ешкім де, ешнәрсе де ұмытылмайды»  деген сөздің өз мәнін  ешуақытта  жоғалтпайтынына  бүгін көзіміз  тағы бір  жеткендей болды. Ауған соғысы  ардагерлерін еске алу, ерліктерін паш ету-біздің қасиеттері парызымыз. Бұл дөңгелек үстелде өткезудегі біздің ең басты мақсатымыз ерліктерімізді ұлықтау. Өйткені, өткенсіз – бүгін жоқ. Өскелең ұрпаққа  үлгі -өнеге болып жүрген екі  мәрте  «Қызыл жұлдыз және II дәрежелі «Айбын» орденінің иегері. Асхат Қасенов «За отвагу» медалінің иегері Шерғали Нұрғалиев, «Кербұлақ ауданының Құрметті азаматтары  Ләззат Сержанова, Әбубәкір Имадаев, «Қызыл Жұлдыз» орденінің  иегері Ермек Тоқбосынов, Жасталап Ескендіров, Юрий Мостов, Жұматай Бүркітбаев,  Марат Құдайбергенов  және де басқа  интернационалист-жауынгерлерді өскелең ұрпақ мақтан тұтады. Бұл күнге  біз ұжымымызбен ерекше  дайындалдық. Өйткені бұл күн әрі мереке, әрі  азалы күн. Сондықтан келіп, сұхбаттасып, әсерлі әңгімелеріңізбен бөліскендеріңізге рахмет.  Біздің есігіміз сіздер үшін әрқашанда ашық. Қандай тілек-өтініштеріңіз болса да тыңдауға дайынбыз. Денсаулықтарыңыз мықты болсын. Келгендеріңізге көп рахмет».

Иә, болашаққа қадамды нық басу үшін өткенімізді өшірмей, ерлігімізді жәдігердей сақтауымыз қажет. Аудандық жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің ұйымдастыруымен өткен іс-шараның өскелең ұрпаққа берер тағылымы мол. Бұл күні ардагерлер аудандық Мәдениет үйінің әншілері Азамат Үмбетов, Мәулеш Әбжаппаров, Оралбек Тұрысбековтың орындауындағы әсем әндермен сусындады, жайылған ақ дастарханнан наурыз көже ішіп, емен-жарқын демалды. Шара соңында бөлім басшысы Айгүл Тұрдақынқызы ардагерлерге сыйлық тапсырып жиналғандар естелік суретке түсті.

Ал біз өз тарапымыздан Айгүл Тұрдақынқызы басқарып отырған жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің ұжымына алғыс білдіріп, барлық ауған соғыс ардагерлеріне:

«Жырым бар, ауғандық жауынгерлер,

Жырым бар  жараланған жаныңды емдер.

Өлгендердің жәннатта болсын жаны,

Тірілерің мың жасап дәуірлеңдер» деген ақ тілегімізді білдірдік.  

 Дина АМАНҚЫЗЫ.