«Күреңбел түрікпендері» атты кітаптың тұсаукесері өтті

«Туған жердің әрбір сайы мен қыр өзені тарихтан сыр шертеді. Әрбір жер атауының төркіні туралы талай-талай аңыздар мен әңгімелер бар. Әрбір өлкенің халқына суықта пана, ыстықта сая болған, есімдері ел есінде сақталған біртуар перзенттері бар. Осының бәрін жас ұрпақ біліп өсуге тиіс».
Нұрсұлтан Назарбаев.

Киелі Күреңбел өңіріндегі Шанханай ауылының дәмханасында алыс-жақыннан зиялы қауым және ауыл тұрғындары жиылды. Ауыл түлектері – Жақан Ноғайбайұлы Дуанаев, Ермек Зейноллаұлы Абақов және Болатхан Әшімұлы Жазылбеков осы бір шараны ұйымдастырып, Нұртай қажы Айдынбаевтың жинақтаған «Күреңбел түрікпендері» атты кітабының тұсаукесеріне атсалысты.
Баспагер, жазушы Манарбек Ізбасаров жиынның тізгінін қолына алып:
— Айналайын ағайын, дос, жекжат-жұрат, құрметті Шоқан ауылының тұрғындары, алыс-жақыннан келіп жатқан ағайын, туыс, бүгін міне, рухани жаңғыру аясында өтіп жатқан іс-шараға қош келдіңіздер. Елбасы: «Туған жерге сүйіспеншілік туған тарихыңды тереңнен білуден басталады. Еліміздің әрбір тауы мен өзені, сайы мен қыры – тұнып тұрған тарих» деген-ді. «Иесіз ел болмайды, киесіз жер болмайды» дегендей, Күреңбел өңірінде аруақты аталарымыз бен бабаларымыз, батыр, би, әулие-әмбиелердің жаны сая тапқан жер. «Қазақ руға бөлінбейді, қазақ рудан құралады» деген қазақта сөз бар. «Жеті атасын білмеген жетесіз» дейді қазақ. Осы орайда осы өңірдің тумасы, ауыл ақсақалы Нұртай қажы Айдынбайұлының «Күреңбел түрікпендері» атты кітабының тұсаукесер рәсімі өтпек. Кітаптың құрастырушылары – академик-журналист Жұмаш Арғынбаев, тарихшы-шежіреші Асқар Селеубаев, баспагер, жазушы Манарбек Ізбасар, ауыл түлегі Ермек Абақов. Кітап «Ұлағат» баспаханасынан шықты. Тарихи кітапта тек қана ел шежіресі емес, сонау ықылым заманнан бергі көптеген тарихшы, шежіреші ғалымдар мен жазушылардың, ғылыми деректердің негізінде жазылған кітап. Бұл кітап «Күреңбел жерінің ерекшелігі», «Күреңбелдегі тайпалардың тарихы», «Күреңбел өңірінен шыққан дара тұлғалар», «Ата-бабалартарихы. Қазақ атамыз туралы», «Күреңбел түрікпендері», «Қыдырелі түрікпендері» атты бөлімдерден тұрады. Елдің шежіресін жинап, бірталай елдің басын қосып отырған Нұртай қажы Айдынбайұлына, кітаптың шығуына атсалысқан Ермек Абақовқа және осы өңірдегі әулие-әмбиелердің басына тас қойып, үлкен іс тындырып кеткен Бағдат Байшалұлы Алиевке зор алғысымызды айтқымыз келеді,-деді.
Бұдан соң ауыл имамы Асылбек Сайынұлы аруақтарға құран бағыштаса, тарихшы-шежіреші Асқар Селеубаев Ақарыс атадан бергі тоқсан атаның атын атап, бата жасап, артындағы ұрпағына бақытты ғұмыр тіледі.
Кітаптың тұсаукесерінде автор Нұртай қажы Айдынбайұлы:
— Қымбатты ағайын, Сіздердің осында келген әрбір қадамдарыңызға Алла Тағала сауап жазсын. Ғасыр тоғысында келген еліміздің егемендігі өзінің көптен күткен жақсылықтарын қайта түлетті. Соның бірі – шежіре түзіп, тегіңді тану арқылы өткеніңді біліп, болашағыңа бағдар ұстану қасиеттері еді. Атадан балаға жалғасып келе жатқан халқымыздың осынау бір тамаша салт-дәстүрі бүгінгі ұрпаққа да жат емес. Жеті атаңды біліп, өзіңнің қай рудың өкілі екеніңді тану – адамгершіліктің биік шыңдарының бірі. Ал сол рулар бірігіп ұлыс болса, ұлыстардан ел құралады. Ел мемлекет түзіп, адамзаттың үлкен көшіне ілесіп, замандарға жалғасады емес пе? «Мен де сол мемлекеттің бір мүшесімін және сол мемлекеттің тағдыры — менің тағдырым» деу – әрбір саналы адамның адамзат өркениетінен қалыспай, алға жылжу болмақ. Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағдарламалық мақаласы ең алдымен тарихи жадымыздың жаңғыруына кең жол ашып отыр. Соның нәтижесінде Мәңгілік ел болуды мақсат тұтқан өршіл ұрпақ ретінде Ұлы даламыздың дара тұлғаларын дана кемеңгерлерін түгендеп, ұлттық қасиеттерімізді қастерлеуге ден қоя бастадық. Соның бірі- тектілігі тамыры тереңде жатқан бір атаның ғана емес, артындағы дүйім елге өзінің атынан ру қалыптастырып кеткен Түрікпен бабамыз болады. Түрікпен Қарасайұлы — Қарасай бабамыздың алты ұлының бірі. Қарасай Алтынайұлынан Әуез, Өтеп, Түрікпен, Көшек, Еркен және Төркен атты балалар туса, Түрікпен бабамыз – Қарасайдың үшінші ұлы. Биыл Қарасай бабамыздың 420 жылдығы аталып өткелі отырса, оның ұлдарына 380-390 жылдың көлемі болады екен. Демек, Түрікпен бабамыздың жасы 380 жас шамасында болады. Бұл дегеніміз, бүгінгі күні Түрікпен баба ұрпақтарының он екінші, он үшінші буындары өмір сүруде дегенді білдіреді. Қарасай баба ұрпақтарының Көкшетаудан Жетісу жеріне келгендігі туралы Румянцевтің «Уезды Жетісу» кітабының 213 бетінде көрсетілген. Орыстың тарихшы ғалымы да Қарасай батырдың Арқадағы айыртауда жерленгенін дәлелдеп отыр. Және олардың кейінгі заманда орыстар басып алғалы бері Қапал уезы аталған, өздерінің байырғы ата мекендері Алтынемел жеріне көшіп келгені де осы деректер арқылы біздерге жетті. Сонымен Қарасай бабамыздың арғы аталары былай келеді: Қарасай — Шапырашты бабамыздың отыз алтыншы ұрпағы, Бәйдібек бидің отыз сегізінші ұрпағы болады. Қарасай баласы Түрікпен – біздің бабамыз» дей келе, «Қымбатты ағайын, Президентіміз Н.Ә.Назарбаев: «Қазақ тарихында қазақ ұялатын ештеңе жоқ. Біздің мыңжылдыққа ұласатын шежіреміз бар, мақтаныш тұтатын бабаларымыздың тарихи ерліктері бар. Бөле-жара қарау мүмкін емес. Рухани қазынамыз бар. Осының барлығы — баршамызға ортақ мұра» деген. Біз де шежіре түзіп, кітап шығарып жатсақ, түрікпен руын елден бөліп қарастыру емес, керісінше, сол елді біріктіру екендігін айтқым келеді. Жас ұрпақ біліп өссін, мәңгүрт болып қалмасын деген ізгі ойлардан туған игі тілек еді» деп баяндамасын аяқтады.
Бұдан соң жүргізуші Манарбек Ізбасаров кітаптың тұсаукесер рәсімін жасауға аудан әкімінің орынбасары Болысбай Тоғысбайұлы және әр атаның ұрпақтарын шақырды, олар: ардагер-заңгер Серік Байбатыров, «Бәйдібек» қорының президенті, академик-жазушы Нағашыбек Қапалбекұлы, Қазақстан Журналистер академиясының академигі, журналист-жазушы Жұмаш Арғынбайұлы, тарихшы-шежірешілер — Асқар Селеуов, Серікбек Еркінбекұлы, Злиха Тамшыбаева апамыздың ұлы Қанат Тоқсанбайұлы, Жамбыл ауданы мәслихатының хатшысы Саят Жұрынов, ауыл ақсақалы Мүлкін қария Нұрланұлы. Қазақы киім киіп, ақ кимешекті үлгі еткен ауылдық кітапхананың кітапханашылары – Жұмакүл Төстекбаева мен Бұлбұлхан Дуанаевалар шашу шашты.
Сөз кезегі тиген аудан әкімінің орынбасары Болысбай Тоғысбайұлы: «Еліміздің түкпір-түкпірінен келген қонақтар, біздің киелі мекен Күреңбел жеріне хош келдіңіздер! Құрметті ағайын, тарихтың әлі де зерттелмеген беттері көп деуге болады. Қазақтың кім екенін бүкіл әлемге танытатынымыз айқын… Нұртай қажының «Күреңбел Түрікпендері» атты кітабының тұсаукесерін жасап жатырмыз. «Біткен іске сыншы көп» дегендей, сын айтып, мін тағатындар да болады. Бірақ, Нұртай ағаның кітабы ақкөңілмен, ақпейілмен, ізгі ниетпен оқылатын кітап деп ойлаймын» деп қонақтарға алғысын айтты.
Академик-жазушы Нағашыбек Қапалбекұлы: «Бүгін міне, қуанышты жағдай болып отыр. Біздің ел биылғы жылды Қарасай батыр жылы деп атап жатыр. Үлкен мәселелерді ағартушылық, ғылыми ізденіс, кітап шығару, конференция өткізу ұйғарылған екен. Соңымызда мәңгілікке қалатын кітап. «Қарасай батыр» атты экспедиция жұмыс істеп жатыр. Жиырма жыл бұрын қолға алған ғалымдарымыз әлі де зерттеуде» дей келе, Қарасай батыр бабамыздың ұлдарына жеке-жеке сипаттама беріп, «бастаған ісін тастамай, аяғына дейін жеткізіп, үлкен бір іс тындырған кітаптың авторы Нұртай қажы Айдынбайұлының иығына шапан жабуға рұқсат етіңіздер» деп, шапан кигізіп, ақшалай сыйлық ұсынды.
Қазақстан судьялар алқасының төрағасы, ардагер заңгер Серік Кәтенұлы Байбатыров: «Күреңбелдік ағайындар, мен осы жерде сіздердің араларыңызда он бір жыл, жеті ай, он күн қызмет етіппін. Осы өңірден өсіп-өндік, сол үшін сіздерге рахмет айтқым келеді. Қазақта: «Алмасаң, бермесең сарт боларсың, бармасаң, көрмесең жат боларсың» деген сөз бар ғой. Жат болмай, бір-бірімізді іздеп, бас қосып жатқанымызға шүкір деймін… Түрікпеннің баласы Жарылғап би туралы кітапты Жанат Ахмади үш жыл жазды. Демеуші боп осы кітапты шығардық. Аруаққа арналып шыққан кітапты сатпай, тегін үлестіруді жөн санадық. Осы кітапты жазғаны үшін Жанат Ахмади мемлекеттік сыйлықтың лауреаты атанды…» деп кітапты таныстырып, осындай жиынды ұйымдастырған азаматтарға ризашылығын білдірді. Дәмханаға жиылған қауымға екі жүз елуден аса кітап таратылды.
Жиында алқалы қауым, аузы дуалы қариялар сөз сөйлеп, алғыстарын айтып жатты. Аудандық Ә.Сарыбаев атындағы Мәдениет үйінің әншілері – Азамат Үмбетов пен Оралбек Тұрысбеков әннен шашу шашып, қошеметке бөленді. Осы жиынның басы-қасында жүрген ауылдық Мәдениет үйінің директоры Бауыржан Байсуанов және ауылдық кітапхананың кітапханашылары — Жұмакүл Төстекбаева мен Бұлбұлхан Дуанаевалар да атсалысып, үлкендерден бата алды.
Айнаш МӘМІЛЕНҚЫЗЫ.