АҚПАРАТТЫҚ ХАБАРЛАМА

Қазақстан Республикасының жаңа Салық кодексі 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді. Сонымен қатар, қолданыстағы Салық кодексіне әлеуметтік осал санаттарғажататын және тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделу ақысын  төлеу үшін біржолғы зейнетақы төлемдерін (БЗТ)пайдаланған БЖЗҚ алушылары мен салымшыларының мүдделерін қорғайтын өзгерістер енгізілді.

Қандай өзгерістер енгізілді?

Әлеуметтік осал топтарға жататын тұлғалар біржолғы зейнетақы төлемдері түрінде салық салынатын табысқа стандартты салық шегерімдерін қолдануға құқылы. Олардың көпшілігі тұрғын үйге және (немесе) емделуге БЗТ алған кезде жеке табыс салығын (ЖТС) бірден төлеген.   Сонымен қатар, 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап мұндай тұлғалардың БЗТ түріндегі салық салынатын табысына стандартты салық шегерімдері (882 АЕК шегінде) қолданылады. Бұл осы санатқа жататын алушылар БЗТ алған күннен бастап үш жыл ішінде ЖТС қайта есептеу мен өтеуді қолдану үшін БЖЗҚ-ға тиісті өтінішпен және растайтын құжаттармен жүгіне алатынын білдіреді. Алайда, БЗТ-ны 2021-2022 жылдары алған адамдар әртүрлі себептермен бұл мүмкіндікті пайдалана алмады. Енді ҚР Салық кодексіне өзгерістер мен толықтырулардың қабылдануына байланысты 2025 жылғы 15 шілдеден бастап жеке тұлғалардың осындай өтініштері үшін белгіленген талап қою мерзімі 3 жылдан 5 жылға дейін ұлғайтылды.

ЖТС қайтару құқығын кім пайдалана алады?

       ЖТС қайтаруға құқығы бар жеке тұлғалардың тізбесі қолданыстағы Салық кодексінде айқындалған. Бұл бірінші, екінші немесе үшінші топтағы мүгедектер, мүгедек балалардың ата-аналарының немесе қамқоршыларының бірі, бала асырап алушылардың бірі, жетім балалардың асырап алушы ата-аналары, соғыс ардагерлері және басқа санаттар. Мұндай азаматтардыңтолық тізбесі Салық кодексінің 346-бабында көрсетілген.

Қайда жүгіну керек?

БЗТ бойынша салық салынатын табысты айқындау кезінде стандартты салық шегерімдері қолданылмаған зейнетақы төлемдерін алушылар, оларды қолдану құқығы болған жағдайда, кірістерді қайта есептеу және ЖТС өтеу үшін стандартты салық шегерімдерін қолдануға өтінішпен және растайтын құжаттармен БЖЗҚ-ның жақын жердегі филиалына шұғыл түрде жүгінуі қажет.

Стандартты салық шегерімі қолданылғаннан кейін, бұған дейін ЖТС ұсталған болса, ол алушының жеке зейнетақы шотына қайтарылады. Егер ЖТС төлеу кейінге қалдырылған болса, онда ай сайынғы зейнетақы төлемдерін алған кезде оны төлеуге қатысты міндеттеме алынып тасталады.

Аталған өзгерістер 2025 жылғы 31 желтоқсанға дейін (қоса алғанда) қолданыста болады, өйткені 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап Қазақстан Республикасының жаңа Салық кодексі күшіне енеді.

Анықтама үшін. Қолданыстағы Салық кодексіне сәйкес БЖЗҚ-дан берілетін зейнетақы төлемдері ҚР Салық кодексіне сәйкес 10% мөлшерлеме бойынша жеке табыс салығы (ЖТС) салынатын кіріске жатады. ЖТС міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ), міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (МКЗЖ), ерікті зейнетақы жарналары (ЕЗЖ) есебінен қалыптастырылған зейнетақы төлемдерінің барлық түрлері бойынша жиынтық түрде ұсталады. Осы Ережелер тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында БЖЗҚ-дан біржолғы зейнетақы төлемдеріне (БЖТ)де қатысты.

Біржолғы зейнетақы төлемі (БЖТ) – Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексінде белгіленген тәртіппен тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында салымшы (зейнетақы төлемдерін алушы) БЖЗҚ-дан алатын міндетті зейнетақы жарналары есебінен (ал 01.07.2023ж. дейін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен де)  қалыптастырылған зейнетақы жинақтарының сомасы.

Естеріңізге сала кетейік, ЖТС-ны ұстаудың екі әдісі бар: ЖТС алған кезде бірден және зейнетақы алғанға дейін кейінге қалдырумен. Заңнамаға сәйкес ЖТС есептейтін салық агенті – БЖЗҚ, ол салықты жеке тұлғаның таңдауына қарай екі жолмен ұстай алады:

o БЗТ сомасының 10% төлемді жүзеге асыру кезінде бірден ұсталады.

o барлық пайдаланылатын зейнетақы жинақтарының 10%-ы алушы зейнеткерлікке шыққаннан кейін ұсталады. Бұл ретте салық сомасы тең бөліктерге бөлінеді және он алты жылдан аспайтын мерзім ішінде алушының ай сайынғы зейнетақы төлемдерінен шегеріледі.

ЖТС-ты қалай ұстау керектігін уәкілетті операторға өтініш берген кезде БЗТ алушы ғана шешеді.

БЖЗҚ 2013 жылғы 22 тамызда «ГНПФ» ЖЗҚ» АҚ негізінде құрылды. БЖЗҚ құрылтайшысы және акционері – Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің «Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитеті» ММ арқылы Қазақстан Республикасының Үкіметі. БЖЗҚ зейнетақы активтерін сенімгерлікпен басқаруды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүзеге асырады. Зейнетақы заңнамасына сәйкес БЖЗҚ міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын, ерікті зейнетақы жарналарын тартуды, сондай-ақ «Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінде орналастырылған депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес депозиттерге міндетті кепілдік беруді жүзеге асыратын ұйым аударған кепілдік берілген депозит бойынша кепілдік берілген өтемнің талап етілмеген сомасы есебінен қалыптастырылған ерікті зейнетақы жарналарын есепке алып, оның есебін жүргізеді, зейнетақы төлемдерін жүзеге асыруды қамтамасыз етеді. Сондай-ақ Қор нысаналы активтер мен нысаналы талаптарды есепке алуды, нысаналы жинақтау шоттарына нысаналы жинақтарды (НЖ) есепке алу мен есептеуді, НЖ төлемдерін оларды алушының банк шоттарына есептеуді, «Ұлттық қор – балаларға» бағдарламасы шеңберінде Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған тәртіппен НЖ қайтарымдарын есепке алуды жүзеге асырады (толығырақ www.enpf.kz сайтында).

Вкладчики, относящиеся к социально уязвимым категориям, имеют право

на перерасчет облагаемого дохода и возврат ИПН

Срок подачи документов на возмещение продлен до 5 лет

Новый Налоговый кодекс Республики Казахстан вступит в силу с 1 января 2026 года. В тоже время в действующийНалоговый кодекс внесены изменения, которые затрагивают интересы получателей и вкладчиков ЕНПФ, которые относятся к социально уязвимым категориям и воспользовались единовременными пенсионными выплатами на улучшение жилищных условий и (или) оплаты лечения (ЕПВ).

Какие изменения внесены?

Лица, относящиеся к социально уязвимым группам, имеют право на применение стандартных налоговых вычетов к налогооблагаемому доходу в виде единовременных пенсионных выплат. Многие из них при изъятии ЕПВ на жилье и (или) лечение оплатили индивидуальный подоходный налог (ИПН) сразу при осуществлении выплаты.   Вместе с тем, с 1 января 2024 года к налогооблагаемому доходу таких людей в виде ЕПВ применяются стандартные налоговые вычеты (в пределах 882 МРП). Это означает, что получатели, относящиеся к данной категории, могут обратиться с соответствующим заявлением и подтверждающими документами в ЕНПФ для применения перерасчета и возмещения ИПН в течение трех лет с даты получения ЕПВ. Однако те, кто изъял ЕПВ в 2021-2022 годах по разным причинам сделать это не успели. Теперь в связи с принятием изменений и дополнений в Налоговый кодекс РК, с 15 июля 2025 г. срок исковой давности, установленный для таких обращений физических лиц, увеличен с 3 до 5 лет.

Кто имеет право на возврат ИПН?

       Перечень физических лиц, имеющих право на возврат ИПН, определен действующим Налоговым кодексом. Это лица с инвалидностью первой, второй или третьей групп, один из родителей или опекунов детей с инвалидностью, один из усыновителей (удочерителей), приемных родителей детей-сирот, ветераны боевых событий и другие категории. Полный перечень лиц – в 346 статье НК.

Куда нужно обратиться?

Получателям пенсионных выплат, которым при определении облагаемого дохода по ЕПВ стандартные налоговые вычеты, при наличии права на их применение, не были применены, необходимо срочно обратиться в ближайший филиал ЕНПФ с заявлением и подтверждающими документами на применение стандартных налоговых вычетов для перерасчета доходов и возмещения ИПН.

​После применения стандартного налогового вычета ИПН будет возвращен на индивидуальный пенсионный счет получателя в случае, если он был удержан. Если был выбран отложенный ИПН, то будут сняты обязательства по его уплате при получении ежемесячных пенсионных выплат.

​Данные изменения будут действовать по 31 декабря 2025г. (включительно), поскольку с 1 января 2026г. вступает в силу новый Налоговый кодекс Республики Казахстан

Для справки. Согласно действующему Налоговому Кодексупенсионные выплаты из ЕНПФ относятся к доходу, который облагается индивидуальным подоходным налогом (ИПН) по ставке 10% согласно Налоговому кодексу РК. Удержание ИПН производится совокупно по всем видам пенсионных выплат, сформированных за счет обязательных пенсионных взносов (ОПВ), обязательных профессиональных пенсионных взносов (ОППВ), добровольных пенсионных взносов (ДПВ). Эти же правила касаются и единовременных пенсионных выплат (ЕПВ) из ЕНПФ в целях улучшения жилищных условий и(или) оплаты лечения.

       Единовременная пенсионная выплата (ЕПВ) – сумма пенсионных накоплений, сформированных за счет обязательных пенсионных взносов, (а до 01.07.2023г. и за счет обязательных профессиональных пенсионных взносов), изымаемая вкладчиком (получателем пенсионных выплат) из ЕНПФ в целях улучшения жилищных условий и (или) оплаты лечения в порядке, установленном Социальным кодексом Республики Казахстан.

      Напомним, что есть два способа удержания ИПН: сразу при получении ЕПВ и с отсрочкой до пенсии. Согласно законодательству, налоговым агентом, который исчисляет ИПН, является ЕНПФ, который может удержать налог двумя способами в зависимости от выбора физического лица:

o 10% от суммы ЕПВ удерживаются сразу при осуществлении выплаты.

o 10% от всех используемых пенсионных накоплений удерживаются после выхода получателя на пенсию. При этом сумма налога делится на равные части и вычитается из ежемесячных пенсионных выплат получателя в течение не более шестнадцати лет.

            Каким образом удерживать ИПН, решает только получатель ЕПВ при подаче заявления уполномоченному оператору.​

ЕНПФ создан 22 августа 2013 года на базе АО «НПФ «ГНПФ». Учредителем и акционером ЕНПФ является Правительство Республики Казахстан в лице ГУ «Комитет государственного имущества и приватизации» Министерства финансов Республики Казахстан. Доверительное управление пенсионными активами ЕНПФ осуществляет Национальный Банк Республики Казахстан. В соответствии с пенсионным законодательством ЕНПФ осуществляет привлечение обязательных пенсионных взносов, обязательных пенсионных взносов работодателя, обязательных профессиональных пенсионных взносов, добровольных пенсионных взносов, а также зачисление и учет добровольных пенсионных взносов, сформированных за счет невостребованной суммы гарантийного возмещения по гарантируемому депозиту, перечисленной организацией, осуществляющей обязательное гарантирование депозитов, в соответствии с Законом Республики Казахстан «Об обязательном гарантировании депозитов, размещенных в банках второго уровня Республики Казахстан», обеспечивает осуществление пенсионных выплат. Также Фонд осуществляет учет целевых активов и целевых требований, учет и зачисление целевых накоплений (ЦН) на целевые накопительные счета, выплат ЦН их получателю на банковские счета, учет возвратов ЦН в порядке, определенном Правительством Республики Казахстан в рамках программы «Национальный фонд – детям». (Подробнее на www.enpf.kz).

Contributors belonging to socially vulnerable categories have the right to recalculate taxable income and return IIT

The deadline for filing documents for reimbursement has been extended to 5 years

The new Tax Code of the Republic of Kazakhstan will enter into force on January 1, 2026. At the same time, amendments have been made to the current Tax Code that affect the interests of UAPF beneficiaries and contributors who belong to socially vulnerable categories and have used lump sum pension benefit payments to improve housing conditions and (or) pay for medical treatment (LSPBP)

What changes have been made?

Individuals belonging to socially vulnerable groups are entitled to apply standard tax deductions to taxable income in the form of lump-sum pension benefit payments. Many of them, when withdrawing LSPBP for housing and (or) medical treatment, paid individual income tax (IIT) immediately upon making the payment. At the same time, from January 1, 2024, standard tax deductions (up to 882 MCI) are applied to the taxable income of such people in the form of LSPBP. This means that recipients belonging to this category can apply with a corresponding application and supporting documents to the UAPF to apply for recalculation and refund of IIT within three years from the date of receiving LSPBP. However, those who withdrew LSPBP in 2021-2022 for various reasons did not have time to do this. Now, in connection with the adoption of amendments and additions to the Tax Code of the Republic of Kazakhstan, from July 15, 2025, the limitation period established for such appeals from individuals has been increased from 3 to 5 years.

Who is eligible for IIT refund?

The list of individuals entitled to a refund of IIT is defined by the current Tax Code. These are individuals with disabilities of the first, second or third groups, one of the parents or guardians of children with disabilities, one of the adoptive parents, foster parents of orphans, veterans of military events and other categories. The full list of persons is in Article 346 of the Tax Code.​

Where should you apply?

Beneficiaries who, when determining taxable income under the LSPBP, standard tax deductions, if eligible, were not applied, must urgently contact the nearest UAPF branch office with an application and supporting documents for the application of standard tax deductions to recalculate income and reimburse IIT.

After applying the standard tax deduction, the IIT will be returned to the beneficiary‘s individual pension savings account if it was withheld. If deferred IIT was chosen, then the obligation to pay it will be removed upon receipt of monthly pension payments.

These changes will be valid until December 31, 2025(inclusive), since the new Tax Code of the Republic of Kazakhstan comes into force on January 1, 2026.​

For reference. According to the current Tax Code, pension payments from UAPF are classified as income subject to individual income tax (IIT) at a rate of 10% in accordance with the Tax Code of the Republic of Kazakhstan. IIT is withheld collectively for all types of pension benefits formed from compulsory pension contributions (CPC), compulsory occupational pension contributions (COPC), and voluntary pension contributions (VPC). The same rules apply to lump-sum pension benefit payments (LSPBP) from UAPF for the purpose of improving housing conditions and/or paying for medical treatment.

Lump sum pension benefit payment (LSPBP) is the amount of pension savings formed by compulsory pension contributions (and until 01.07.2023, by compulsory occupational pension contributions), withdrawn by the contributor (beneficiary) from the UAPF in order to improve housing conditions and (or) pay for medical treatment in the manner established by the Social Code of the Republic of Kazakhstan.

Let us remind you that there are two ways to withhold IIT: immediately upon receipt of the LSPBP and with a delay until retirement. According to the law, the tax agent that calculates the IIT is the UAPF, which can withhold the tax in two ways, depending on the choice of the individual:

o 10% of the LSPBP amount is withheld immediately upon payment.

o 10% of all used pension savings are withheld after the beneficiary retires. In this case, the tax amount is divided into equal parts and deducted from the beneficiary ‘s monthly pension benefits for a maximum of sixteen years.

How to withhold IIT is decided only by the beneficiary of the LSPBP when submitting an application to the authorized operator.

UAPF was founded on August 22, 2013 on the basis of GNPF APF JSC. The founder and shareholder of the UAPF is the Government of the Republic of Kazakhstan represented by the State Institution Committee of State Property and Privatization of the Ministry of Finance of the Republic of Kazakhstan. Trust management of UAPF pension assets is carried out by the National Bank of the Republic of Kazakhstan. In accordance with the pension legislation, the UAPF attracts compulsory pension contributions, employer’s compulsory pension contributions, compulsory occupational pension contributions, voluntary pension contributions, as well as carries out enrollment and accounting of voluntary pension contributions formed at the expense of the unclaimed amount of guaranteed compensation for the guaranteed deposit, transferred by the organization carrying out mandatory guarantee of deposits, in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan «On mandatory guarantee of deposits placed in second-tier banks of the Republic of Kazakhstan», ensures the implementation of pension benefits. The Fund also carries out accounting of target assets and target requirements, accounting and crediting of target savings (TS) to target savings accounts, payments of TS to their recipients in bank accounts, accounting for returns of TS in the manner determined by the Government of the Republic of Kazakhstan within the framework of the National Fund for Children program (More details at www.enpf.kz)