АҚПАРАТТЫҚ ХАБАРЛАМА

​Халықаралық ұйымдар зейнетақыныңлайықтылығының маңызды көрсеткіштерінің бірі ретіндетабысты алмастыру коэффициентін (ТАК) атайды. Бұлзейнетақы төлемдері мен қызметкердің зейнеткерлікке шыққанға дейінгі жалақысының арақатынасын, яғни оныңзейнетақысы жалақысын қаншалықты алмастыра алғанын көрсетеді.

Айта кету керек, ТАК – бұл мақсатты бағдар, оның мәніәр қызметкер үшін бірегей және оның еңбек табысы мен өтіліне, зейнетақы жарналарын жинақтаушы зейнетақышотына аударудың жүйелілігі мен толықтығымен тікелейбайланысты.

​Қазақстан Республикасының зейнетақы жүйесін 2030 жылға дейін модернизациялау тұжырымдамасындазейнетақы жүйесіне қатысу өтілі кемінде 35 жыл жәнеаударымдардың жүйелілігі жылына 12 рет болған кездежиынтық зейнетақы төлемдерін еңбекақысының кемінде40% деңгейінде (Халықаралық еңбек ұйымының стандарты) сақтау көзделген.

​2024 жылы зейнеткерлік жасқа жеткен және зейнетақытөлемдерін (мемлекеттен ынтымақты және базалық, сондай-ақ БЖЗҚ-дан жинақтаушы зейнетақы) ала бастаған БЖЗҚ салымшыларының зейнетақының барлық түрлерін қосқандағы төлем жиынтығының алмастыру коэффициентіжалақының орташа деңгейінің 41%-дан астамын құрады.

Дамыған елдерден байқап отырғанымыздай, алдағы уақытта зейнетақының басым бөлігі жинақтаушы зейнетақыдан құралады. Отандық жинақтаушы зейнетақы жүйесі адамның еңбек жолының толық кезеңі саналатын өзінің шамамен 40 жылдық циклына әлі жеткен жоқ. Осыған байланысты зейнетке шыққандардың жинақтау жүйесіндегі өтілі әзірге жеткіліксіз. Сонымен қатар, жинақтаушы жүйені енгізудің алғашқы жылдары табыстыңтөмен болуы, жарналардың уақылы және толығымен аударылмауы өз әсерін тигізді. Сондықтан қазіргі зейнетақы төлемдерінде ынтымақты зейнетақының үлесі жоғары, дегенмен жылдан-жылға азайып келеді.

Актуарлық есептерге сәйкес болашақта еңбек жолын 2024 жылы бастаған (22 жасында) және 2065 жылы зейнетке шығатын салымшылардағы жинақтаушы зейнетақы есебінен алмастыру коэффициенті олардың табысының кем дегенде 35%-ын құрайды. Бұл ретте жинақтаушы зейнетақы қызметкерлердің міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ) және жұмыс берушілердің міндетті зейнетақы жарналары (ЖМЗЖ) есебінен қалыптастырылады. Бұған қоса азаматтар мөлшері БЖЗҚ-ға МЗЖ аударымдарының өтіліне байланысты болатын базалық зейнетақы алады. Мұндай қызметкерлердің ынтымақты зейнетақы алуға құқығы болмайды.

​Қазіргі уақытта БЖЗҚ әрбір салымшы үшін орташа айлық табысты алмастыру коэффициентін есептеуді мемлекеттік ақпараттық жүйелерден алынған мәліметтер негізінде заңнамаға сәйкес жүзеге асырады.

Біржолғы зейнетақы төлемдерін (БЗТ) тұрғын үй жағдайларын жақсартуға және/немесе емдеуге пайдалану үшін ТАК қалай есептеледі

Төмендегі шарттардың бірі сақталған жағдайда БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар адамдардың біржолғы зейнетақы төлемдерін (БЗТ) алуға құқылы екенін атап өткен жөн:

● Зейнетақы жинақтары ең төменгі жеткіліктілік шегінен асса

● Болашақ зейнетақы (ынтымақты және базалық) ағымдағы табыстың кемінде 40%-н құраса

● Сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шарты жасалса.

Заңнамада ТАК есептеу алгоритмі келесідей бекітілген:

​Ай сайынғы зейнетақы (тағайындалған күнгі базалық+ынтымақты) алушының соңғы 5 жылдағы (зейнеткерлікке шыққанға дейінгі) орташа айлық табысына (ОАТ) бөлінеді. ОАТ шамасы инфляцияны ескере отырып түзетілген 5 жыл ішіндегі оның нақты міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ) туралы деректер негізінде есептеледі және республика бойынша орташа айлық табыспен шектеледі.

Әлеуметтік кодекске сәйкес зейнетақы төлемдері тағайындалған еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алушылар және өмір бойы ай сайынғы қамту төленетін отставкадағы судьялар үшін ОАТ ауыстыру коэффициенті 40%-ға тең бекітіледі.

​ТАК есептеу үшін тек базалық және ынтымақты зейнетақылар есепке алынады, олар зейнеткерге 40%-дан төмен емес өмір бойғы кірісті қамтамасыз етуі керек. ТАК—тың осындай деңгейіне жеткен кезде зейнеткер өз жинақтарының 50%-на дейінгі соманы тұрғын үйге немесе емделуге пайдалана алады.

​Егер азамат зейнетақы аннуитеті шартын жасағанболса, яғни сақтандыру компаниясынан ағымдағы қаржы жылына белгіленген ең төменгі күнкөріс деңгейінің кем дегенде 70% көлеміндегі өмір бойғы зейнетақы төлемін алса, ол БЖЗҚ-дағы өзінің зейнетақы шотындағы барлық жинақтарды тұрғын үйге немесе емделуге пайдалануға құқылы.

​Алмастыру коэффициентінің мәнін түсіну азаматтарға зейнетақы төлемдері арқылы қаржылық тұрақтылығын жоспарлауға көмектеседі. Жыл сайын жинақтаушы зейнетақының маңызы артып келеді. Барлық азаматтар үшін мемлекеттік саясат пен зейнетақы жүйесінің лайықты зейнетақыны қамтамасыз ету бағытында дамуы маңызды.
Чем важен коэффициент замещения дохода и его роль в пенсионной системе

​Международные организации одним из важных показателей адекватности пенсии выделяют коэффициент замещения дохода (КЗД). Он отражает соотношение между пенсионными выплатами и заработной платой работника до выхода на пенсию, т.е. насколько его пенсионный доход замещает трудовой доход.

При этом следует отметить, что КЗД — это целевой ориентир, его величина индивидуальна для каждого работника и зависит от его трудового дохода и стажа, регулярности и полноты отчисления пенсионных взносов на свой накопительный пенсионный счет.

​Концепцией дальнейшей модернизации пенсионной системы Республики Казахстан до 2030 года предусмотрено сохранение КЗД совокупными пенсионными выплатами на уровне не менее 40% утраченного заработка (стандарт Международной организации труда) при стаже участия в пенсионной системе не менее 35 лет и регулярности отчислений 12 раз в год.

​Коэффициент замещения у вкладчиков ЕНПФ, которые достигли пенсионного возраста в 2024 году и стали получать пенсионные выплаты (солидарную и базовую пенсию от государства, а также накопительную пенсию из ЕНПФ), в совокупности по всем видам пенсий составил более 41% от среднего уровня зарплат.

В перспективе, как это происходит в развитых странах, все большую часть в совокупной пенсии будет составлять накопительная пенсия. Казахстанская накопительная пенсионная система пока еще не прошла свой полный цикл, который составляет около 40 лет – полный период трудовой деятельности человека. Поэтому те, кто выходит на пенсию еще не имеют достаточного стажа накоплений. Кроме того, как известно, в первые годы внедрения накопительной системы характеризовались невысокими доходами, нерегулярностью и неполнотой взносов. Поэтому более высокая доля солидарной пенсии пока сохраняется, но постепенно уменьшается.

В будущем, согласно актуарным оценкам, коэффициент замещения за счет накопительной пенсии у вкладчиков, которые начали свой трудовой путь в 2024 году (в возрасте 22 года) и выйдут на пенсию в 2065 году, составит от 35% и выше от их заработка. При этом накопительная пенсия будет формироваться за счет обязательных пенсионных взносов работников (ОПВ) и работодателей (ОПВР). Кроме того, граждане будут получать базовую пенсию, размер которой также зависит от стажа отчислений ОПВ в ЕНПФ. Права на солидарную пенсию у таких работников уже не будет.

​В настоящее время расчет коэффициента замещения среднемесячного дохода для каждого вкладчика осуществляется ЕНПФ на основании сведений из государственных информационных систем, в пределах, предусмотренных законодательством.

Как рассчитывается КЗД в целях использования единовременных пенсионных выплат (ЕПВ) на улучшение жилищных условий и/или лечение

Следует отметить, что лица, имеющие пенсионные накопления в ЕНПФ, имеют право на единовременные пенсионные выплаты (ЕПВ) при соблюдении одного из следующих условий:

Законодательством алгоритм расчета КЗД определен следующим образом:

​Ежемесячная пенсия (базовая + солидарная на дату назначения) делится на среднемесячный доход получателя (СДП) за последние 5 лет (до выхода на пенсию). Величина СДП рассчитывается на основе данных о его фактических обязательных пенсионных взносах (ОПВ) за 5 лет, скорректированных с учетом инфляции, и ограничена среднемесячным доходом по республике.

​Для получателей пенсионных выплат за выслугу лет, которым назначены пенсионные выплаты в соответствии с Социальным кодексом, и судей в отставке, которым выплачивается ежемесячное пожизненное содержание, коэффициент замещения СДП принимается равным 40%.

​Обратим внимание, что для расчета КЗД учитываются только базовая и солидарная пенсии, которые должны обеспечить пенсионеру пожизненный доход не ниже 40%. При достижения такого уровня КЗД пенсионер может использовать на жилье или лечение до 50% своих накоплений.

​Если человек заключил договор пенсионного аннуитета, то есть получает из страховой компании пожизненную пенсионную выплату не менее 70% от величины прожиточного минимума, установленной на текущий финансовый год, он может использовать на жилье или лечение все накопления на своем пенсионном счете в ЕНПФ.

​Понимание значения коэффициента замещения помогает гражданам планировать свою финансовую стабильность за счет пенсионных выплат. С каждым годом роль накопительной пенсиистановится всё важнее. Важно, чтобы государственная политика и пенсионная система развивались в направлении обеспечения адекватной пенсии для всех граждан.

ЕНПФ создан 22 августа 2013 года на базе АО «НПФ «ГНПФ». Учредителем и акционером ЕНПФ является Правительство Республики Казахстан в лице ГУ «Комитет государственного имущества и приватизации» Министерства финансов Республики Казахстан. Доверительное управление пенсионными активами ЕНПФ осуществляет Национальный Банк Республики Казахстан. В соответствии с пенсионным законодательством ЕНПФ осуществляет привлечение обязательных пенсионных взносов, обязательных пенсионных взносов работодателя, обязательных профессиональных пенсионных взносов, добровольных пенсионных взносов, а также зачисление и учет добровольных пенсионных взносов, сформированных за счет невостребованной суммы гарантийного возмещения по гарантируемому депозиту, перечисленной организацией, осуществляющей обязательное гарантирование депозитов, в соответствии с Законом Республики Казахстан «Об обязательном гарантировании депозитов, размещенных в банках второго уровня Республики Казахстан», обеспечивает осуществление пенсионных выплат. Также Фонд осуществляет учет целевых активов и целевых требований, учет и зачисление целевых накоплений (ЦН) на целевые накопительные счета, выплат ЦН их получателю на банковские счета, учет возвратов ЦН в порядке, определенном Правительством Республики Казахстан в рамках программы «Национальный фонд – детям». (Подробнее на www.enpf.kz).

Why is the income replacement ratio important and its role in the pension system

International organizations highlight the income replacement ratio (IRR) as one of the important indicators of pension adequacy. It reflects the ratio between pension benefits and the employee’s wages before retirement, i.e. how much his pension income replaces his labor income.

It should be noted that the IRR is a target benchmark, its value is individual for each employee and depends on his labor income and length of service, regularity and completeness of pension contributions to his funded pension account.

The concept of further modernization of the pension system of the Republic of Kazakhstan until 2030 provides for maintaining the IRR with total pension benefits at a level of at least 40% of lost earnings (International Labor Organization standard) with at least 35 years of participation in the pension system and a regularity of contributions of 12 times a year.

The replacement rate for UAPF contributors who reached retirement age in 2024 and began to receive pension benefits (solidary and basic pension from the state, as well as funded pension from UAPF), in total for all types of pensions amounted to more than 41% of the average salary level.

In the future, as is happening in developed countries, the funded pension will make up an increasing part of the total pension. The Kazakhstan funded pension system has not yet completed its full cycle, which is about 40 years — the full period of a person’s working life. Therefore, those who retire do not yet have sufficient savings experience. In addition, as is known, in the first years of the implementation of the funded system, low incomes, irregularity and incompleteness of contributions were characterized. Therefore, a higher share of solidarity pension is still maintained, but gradually decreases. In the future, according to actuarial estimates, the replacement rate due to the funded pension for contributors who began their working career in 2024 (at the age of 22) and will retire in 2065 will be 35% or more of their earnings. At the same time, the funded pension will be formed at the expense of compulsory pension contributions of employees (CPC) and employers (ECPC). In addition, citizens will receive a basic pension, the amount of which also depends on the length of service of CPC contributions to the UAPF. Such workers will no longer have the right to a solidarity pension.

Currently, the calculation of the average monthly income replacement rate for each contributor is carried out by the UAPF based on information from state information systems, within the limits provided by law.

How is IRR calculated for the purposes of using lump sum pension benefit payments (LSPBP) for improving housing conditions and/or medical treatment?

It should be noted that persons with pension savings in the UAPF are entitled to lump sum pension benefit payments (LSPBP) if one of the following conditions is met:

• Pension savings exceed the minimum sufficiency threshold

• Future pension (joint and basic) is not less than 40% of current income

• A pension annuity agreement has been concluded with an insurance company.

The legislation defines the algorithm for calculating the IRR as follows:

The monthly pension (basic + solidarity on the date of assignment) is divided by the average monthly income of the beneficiary (AMI) for the last 5 years (before retirement). The amount of AMI is calculated based on data on his actual compulsory pension contributions (CPC) for 5 years, adjusted for inflation, and is limited to the average monthly income in the republic.

For beneficiaries of long-service pension benefits who are assigned pension benefits in accordance with the Social Code, and retired judges who are paid a monthly lifetime allowance, the replacement rate of the AMI is taken to be 40%.

Please note that only the basic and solidarity pensions are taken into account to calculate the IRR, which should provide the pensioner with a lifetime income of at least 40%. Upon reaching this IRR level, the pensioner can use up to 50% of their savings for housing or treatment.

If a person has entered into a pension annuity agreement, that is, receives a lifetime pension benefit from an insurance company of at least 70% of the subsistence minimum established for the current financial year, they can use all savings in their pension account in the UAPF for housing or medical treatment.

Understanding the meaning of the replacement rate helps citizens plan their financial stability through pension benefits. Every year, the role of funded pensions is becoming increasingly important. It is important that public policy and the pension system develop in the direction of providing adequate pensions for all citizens.

UAPF was founded on August 22, 2013 on the basis of GNPF APF JSC. The founder and shareholder of the UAPF is the Government of the Republic of Kazakhstan represented by the State Institution Committee of State Property and Privatization of the Ministry of Finance of the Republic of Kazakhstan. Trust management of UAPF pension assets is carried out by the National Bank of the Republic of Kazakhstan. In accordance with the pension legislation, the UAPF attracts compulsory pension contributions, employer’s compulsory pension contributions, compulsory occupational pension contributions, voluntary pension contributions, as well as carries out enrollment and accounting of voluntary pension contributions formed at the expense of the unclaimed amount of guaranteed compensation for the guaranteed deposit, transferred by the organization carrying out mandatory guarantee of deposits, in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan «On mandatory guarantee of deposits placed in second-tier banks of the Republic of Kazakhstan», ensures the implementation of pension benefits. The Fund also carries out accounting of target assets and target requirements, accounting and crediting of target savings (TS) to target savings accounts, payments of TS to their recipients in bank accounts, accounting for returns of TS in the manner determined by the Government of the Republic of Kazakhstan within the framework of the National Fund for Children program (More details at www.enpf.kz)

Пресс-центр АО «ЕНПФ»