«БЖЗҚ туралы өзекті сауалдар»

• 2025 жылы ең төменгі жеткіліктілік шегі өзгере ме?

            2025 жылға арналған ең төменгі жеткіліктілік шектерінің (ТЖШ) өлшемдері 2023-2024 жылдардағы деңгейінде өзгеріссіз қалды.

ТЖШ (Ең төменгі жеткіліктілік шегі) – бұл ай сайын ең төменгі зейнетақы мөлшерінен төмен емес көлемдегі зейнетақымен қамтамасыз етуге қажетті зейнетақы жинақтарының ең төменгі мөлшері. Сондықтан, БЖЗҚ-дағы жинақтың бір бөлігін мақсатты пайдалану үшін алған кезде салымшының жасына байланысты өзгеріп отыратын осы шекті сома шотта қалуы тиіс.

ТЖШ әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштерге, сондай-ақ, болашақ зейнетақы жарналарының болжамды есептеулеріне (ең төменгі жалақы мөлшерінен), инвестициялық кіріске, мемлекеттік базалық зейнетақы төлемінің ең төменгі мөлшеріне, зейнетақының ең төменгі мөлшеріне, базалық әлеуметтік төлемдердің мөлшерін есептеу үшін ең төменгі күнкөріс мөлшеріне сүйене отырып айқындалады.

Естеріңізге сала кетейік, 2021 жылы қазақстандықтарға зейнетақы жинағының артық бөлігін (ТЖШ-дан асатын) тұрғын үй жағдайларын жақсартуға, емделуге немесе сенімгерлік басқаруға беру мақсатында пайдалану мүмкіндігі берілді. Толық ақпарат БЖЗҚ-ның ресми сайтында қолжетімді.

.     2)    Зейнетақы қорынан берілетін төлемдердің шегі бар ма?

БЖЗҚ-дан берілетін зейнетақы төлемдерінің мөлшері шектеусіз. Ол зейнетақы жинақтарының мөлшеріне байланысты  және әр азамат үшін жеке есептеледі. Жинақ сомасы 6,5%-ға көбейтіліп, 12-ге бөлінеді. Осылайша, ай сайынғы төлем мөлшері алынады. Жыл сайын ол 5%-ға артады. БЖЗҚ-дан берілетін төлемнің ең төменгі мөлшері ең төменгі күнкөріс деңгейінің кемінде 70% мөлшерінде болуға тиіс, ал ең жоғары мөлшері шектелмейді.  Айта кету керек, төлемдер зейнетақы жинақтары таусылғанға дейін жүргізіледі.

      3) БЖЗҚ зейнетақы жинақтарын өз қалауы бойынша басқарады деген рас па? Зейнетақы жинақтары әртүрлі жобаларға жұмсалады ма?

Олай емес. БЖЗҚ міндеттері – инвестициялық кірісті қоса алғанда, жинақтардың есебін жүргізу, зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру. Сондай-ақ, салымшылар мен алушыларға зейнетақы капиталын қалыптастыру бойынша қызметтер көрсету. Қор ҚР азаматтарының зейнетақы жинақтарын инвестициялаумен айналыспайды.

Зейнетақы активтерін басқаруды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі, ал 2021 жылдан бастап инвестициялық портфельді басқарушылар да жүзеге асырады. Барлық әрекеттер бекітілген Инвестициялық декларацияға сәйкес жүзеге асырылады. Ұлттық банк үшін зейнетақы активтері есебінен сатып алуға рұқсат етілген қаржы құралдарының тізбесі Үкімет қаулысымен, ал инвестициялық портфельді басқарушылар үшін – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің қаулысымен бекітіледі.

Бұл барлық зейнетақы активтерінің  рұқсат етілген қаржы құралдарына – мемлекеттік бағалы қағаздар, облигациялар, депозиттер және т.б. салынатынын білдіреді. Сенімгерлікпен басқарушылардың зейнетақы активтерін инвестициялаудың өзіндік стратегиялары бар және инвестициялық портфельдің құрылымын инвестициялық декларация шеңберінде дербес айқындайды. Инвестиция жасау үшін нақты құралдарды таңдау басқарушының стратегиясына және оның инвестициялардың сенімділігі мен кірістілігін қамтамасыз ету жөніндегі міндеттеріне сүйене отырып жүзеге асырылады.

         4)  БЖЗҚ зейнет жасына толуға байланысты қандай зейнетақы түрлерін төлейді?

Қазіргі зейнетақы үш құрамдауыштан тұрады: базалық, ортақ және жинақтаушы. БЖЗҚ тек жинақтаушы құрамдауыш бөлігін төлейді, ал базалық және ортақ зейнетақыны мемлекет төлейді. Алайда, зейнет жасына толуына байланысты БЖЗҚ-дан жарналардың міндетті түрлері есебінен зейнетақы төлемдерін, сондай-ақ, бюджеттен берілетін базалық және ортақ зейнетақы тағайындау үшін алушылар тұрғылықты жері бойынша «Азаматтарға арналған үкімет» (ХҚКО) корпорациясына жүгінулері қажет. БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдері міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ), міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (МКЗЖ) есебінен БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар ер адамдарға —  63 жасқа толғанда, ал әйел азаматшаларға 61 жасқа толған кезде беріледі. Әйелдердің жас шегі уақыт өте келе өзгереді. 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап — 61 жас; 2028 жылғы 1 қаңтардан бастап — 61,5 жас; 2029 жылғы 1 қаңтардан бастап — 62 жас; 2030 жылғы 1 қаңтардан бастап — 62,5 жас; 2031 жылғы 1 қаңтардан бастап — 63 жасқа толғанда;

Зейнетақы төлемін алуға өтініш берген кезде жиынтығында кемінде 84 күнтізбелік ай міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары төленген 55 жасқа толған адамдар да кәсіптері уәкілетті мемлекеттік орган бекіткен тізбеде көзделген еңбек жағдайлары зиянды жұмыстарда еңбек қызметі тоқтатылған жағдайда, зейнетақы жинақтарын арнаулы әлеуметтік төлем құрамында ала бастайды. Ол үшін ХҚКО — ға да жүгіну керек.

Зейнетақы төлемдерін зейнет жасына толғанға дейін мерзімсіз белгіленген бірінші немесе екінші топтағы мүгедектігі бар адамдар ала алады. Бұл жағдайда БЖЗҚ бөлімшелеріне немесе БЖЗҚ сайтындағы жеке кабинет арқылы жүгіну қажет.

Бұл төлемдердің барлығы кесте бойынша, яғни ай сайын жүзеге асырылады.

Ерікті зейнетақы жарналарын 50 жастан бастап немесе мүгедектік бойынша алуға болады. Оның мөлшері мен жиілігін алушылар дербес белгілейді.

5) Адам қайтыс болғаннан кейін жинақтары БЖЗҚ-да қалады ма, әлде мемлекетке  өте ме?

Салымшының барлық жинақтары оның меншігі болып табылады және олар мұрагерлікке өтеді. Қайтыс болған адамның отбасы жерлеу төлемдерін ала алады, ал қалған ақша мұрагерлерге бөлінеді. Жерлеуге арналған төлем сомасы 94 айлық есептік көрсеткішті құрайды, бірақ шоттағы жинақтардан артық болмауы тиіс. Шотта қалған жинақтар ҚР Азаматтық Кодексінде белгіленген тәртіппен мұраға қалдырылады. Бұл өсиет бойынша мұрагерлік болуы мүмкін, онда отбасы мүшелеріне жатпайтын адамдар да көрсетілуі мүмкін. Өсиет қалмаған жағдайда, мұрагерлік тәртібі азаматтық заңнамамен анықталады. Бірінші кезектегі мұрагерлер — салымшының балалары, жұбайы  және ата-анасы. Одан арғы кезектілік ҚР Азаматтық кодексінде айқындалған.

Егер мұрагер / мұрагерлер құжаттар топтамасын толық көлемде ұсынса, БЖЗҚ құжаттарды қабылдаған немесе БЖЗҚ-ға түскен күннен бастап 10 жұмыс күні ішінде төлемді жүзеге асырады. Қаражат мұрагердің/мұрагерлердің банктік шотына түседі.

 

«Актуальные вопросы о ЕНПФ»

 

• Скажите, пожалуйста, как изменятся пороги минимальной достаточности в 2025 году?

            Размеры порогов минимальной достаточности (ПМД) на 2025 год не изменились и остались на уровне 2023 и 2024 годов.

ПМД – порог минимальной достаточности — это минимальный размер пенсионных накоплений, необходимый для обеспечения ежемесячной пенсии не ниже размера минимальной пенсии. Поэтому при изъятии накоплений из ЕНПФ должна оставаться сумма в пределах этого порога, который отличается в зависимости от возраста вкладчика.

ПМД определяется исходя из социально-экономических показателей, а также прогнозных расчётов будущих пенсионных взносов (от размера минимальной заработной платы), инвестиционной доходности, минимального размера государственной базовой пенсионной выплаты, минимального размера пенсии, величины прожиточного минимума для исчисления размеров базовых социальных выплат.

Напомним, в 2021 году казахстанцам предоставили возможность использовать пенсионные излишки (свыше ПМД) на улучшение жилищных условий, лечение или передать деньги в доверительное управление. Подробная информация доступна на сайте ЕНПФ.

     2)    Есть ли потолок у выплат из пенсионного фонда?

Размер пенсионных выплат из ЕНПФ не ограничен. Он зависит от суммы пенсионных накоплений и рассчитывается индивидуально. Сумма накоплений умножается на 6,5% и делится на 12. Таким образом получается размер ежемесячной выплаты. Каждый год он будет увеличиваться на 5%. Минимальный размер выплаты из ЕНПФ должен быть не менее 70% от прожиточного минимума, а максимальный не ограничен.  Стоит отметить, что пенсионные накопления выплачиваются до исчерпания.

      3) Правда ли, что ЕНПФ управляет пенсионными накоплениями по своему усмотрению? Тратятся ли пенсионные накопления на различные проекты?

Это не так. Задачи ЕНПФ – вести учет накоплений, включая инвестиционный доход, осуществлять пенсионные выплаты, а также предоставлять услуги по формированию пенсионного капитала вкладчикам и получателям. Фонд не занимается инвестированием пенсионных накоплений граждан РК.

Управление пенсионными активами осуществляется Национальным Банком Республики Казахстан, а также управляющими инвестиционным портфелем с 2021 года. Все действия происходят согласно утвержденной Инвестиционной декларации. Перечень финансовых инструментов, разрешенных к приобретению за счет пенсионных активов, для Нацбанка утверждается постановлением Правительства Республики Казахстан, а для управляющих инвестиционным портфелем – Постановлением Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка.

Это значит, что все пенсионные активы вкладываются в разрешенные финансовые инструменты – государственные ценные бумаги, облигации, депозиты и так далее. Доверительные управляющие имеют собственные стратегии инвестирования пенсионных активов и самостоятельно определяют структуру инвестиционного портфеля в рамках инвестиционной декларации. Выбор конкретных инструментов для инвестиций осуществляется исходя из стратегии доверительного управляющего и его задач по обеспечению надежности и прибыльности инвестиций.

         4)  Какие виды пенсий в связи с достижением пенсионного возраста выплачивает ЕНПФ?

Сейчас пенсия складывается из трех компонентов: базового, солидарного и накопительного. ЕНПФ выплачивает только накопительную составляющую, а базовая и солидарная пенсии выплачиваются государством. Однако для назначения пенсионных выплат из ЕНПФ за счет обязательных видов взносов в связи с достижением пенсионного возраста, а также назначения базовой и солидарной пенсии получателям необходимо обращаться в «Правительство для граждан» (ЦОН) по месту жительства. Пенсионные выплаты из ЕНПФ за счет обязательных пенсионных взносов (ОПВ), обязательных профессиональных пенсионных взносов (ОППВ) предоставляются лицам, имеющим пенсионные накопления в ЕНПФ: мужчинам, достигшим пенсионного возраста — 63 года. У женщин возрастной порог со временем будет меняться. с 1 января 2024 года — по достижении 61 года; с 1 января 2028 года – по достижении 61,5 года; с 1 января 2029 года – по достижении 62 лет; с 1 января 2030 года – по достижении 62,5 лет; с 1 января 2031 года – по достижении 63 лет;

Лица, достигшие 55 лет, за которых уплачены обязательные профессиональные пенсионные взносы в совокупности не менее 84 календарных месяцев на момент обращения за пенсионной выплатой, при условии прекращения трудовой деятельности на работах с вредными условиями труда, профессии которых предусмотрены перечнем, утвержденным уполномоченным государственным органом, также могут начать получать пенсионные накопления в составе специальной социальной выплаты и обращаться за ней нужно также в ЦОН.

До наступления пенсионного возраста могут получать пенсионные выплаты лица с инвалидностью первой или второй группы, установленной бессрочно. В этом случае необходимо обращаться в подразделения ЕНПФ либо через личный кабинет на сайте ЕНПФ.

Все эти выплаты осуществляются по графику, то есть ежемесячно.

Добровольные пенсионные взносы можно начать получать с 50 лет или по инвалидности. Их размер и периодичность получатели устанавливают самостоятельно.

5) Накопления после смерти человека остаются в ЕНПФ или переходят государству?

Все накопления вкладчика – это его собственность, и они переходят по наследству. Семья умершего может получить выплаты на погребение, а оставшиеся деньги распределяются среди наследников. Сумма выплаты на погребение составляет 94 месячных расчетных показателя, но не более имеющихся на счете накоплений. Оставшиеся на счете накопления наследуются в порядке, установленном Гражданским Кодексом.   Это может быть наследование по завещанию, в котором могут быть указаны лица, не являющиеся членами семьи. Если завещание не было составлено, то наследование пенсионных накоплений осуществляется между членами семьи по тем же правилам, что и для любой другой собственности умершего. Близкие родственники (жена/муж, дети, родители) называются «наследниками первой очереди по закону». Дальнейшая очередность, в случае отсутствия наследников первой очереди, установлена гражданским законодательством.

Если наследником/наследниками перечень документов предоставлен в полном объеме, ЕНПФ осуществляет выплату в течение 10 рабочих дней со дня приема либо поступления документов в ЕНПФ. Средства поступят на банковский счет наследника/наследников.

 

Actual questions on UAPF

 

1) Please tell me how the minimum adequacy thresholds will change in 2025?

The minimum adequacy threshold (MAT) for 2025 has not changed and remains at the level of 2023 and 2024.

MAT — minimum adequacy threshold — is the minimum amount of pension savings required to provide a monthly pension not lower than the minimum pension. Therefore, when withdrawing savings from the UAPF, the amount must remain within this threshold, which differs depending on the age of the contributor.

MAT is determined based on socio-economic indicators, as well as projected calculations of future pension contributions (from the minimum wage), investment returns, the minimum state basic pension payment, the minimum pension, and the subsistence minimum for calculating the amount of basic social benefits.

Let us remind you that in 2021, Kazakhstanis were given the opportunity to use pension surpluses (over MAT) to improve housing conditions, receive treatment, or transfer money to trust management. Detailed information is available on the UAPF website.

     2)    Is there a ceiling on pension benefit payments from the pension fund??

The amount of pension benefits from UAPF is not limited. It depends on the amount of pension savings and is calculated individually. The amount of savings is multiplied by 6.5% and divided by 12. This is how the monthly payment is obtained. Each year it will increase by 5%. The minimum payment from UAPF must be at least 70% of the subsistence minimum, and the maximum is not limited. It is worth noting that pension savings are paid until exhausted.

      3) Is it true that UAPF manages pension savings at its own discretion? Are pension savings spent on various projects?

This is not true. The objectives of UAPF are to keep records of savings, including investment income, pay pension benefits, and provide services for the formation of pension capital to contributors and beneficiaries. The Fund is not involved in investing pension savings of citizens of the Republic of Kazakhstan.

Pension assets are managed by the National Bank of the Republic of Kazakhstan, as well as investment portfolio managers since 2021. All actions are carried out in accordance with the approved Investment Declaration. The list of financial instruments permitted for acquisition at the expense of pension assets for the National Bank is approved by the Resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan, and for investment portfolio managers — by the Resolution of the Agency of the Republic of Kazakhstan for Regulation and Development of the Financial Market.

This means that all pension assets are invested in permitted financial instruments — government securities, bonds, deposits, and so on. Trustees have their own strategies for investing pension assets and independently determine the structure of the investment portfolio within the framework of the investment declaration. The choice of specific investment instruments is based on the strategy of the trustee and his tasks to ensure the reliability and return on investments.

         4)  What types of retirement pensions does UAPF pay??

Currently, the pension consists of three components: basic, solidarity and funded. UAPF pays only the funded component, while the basic and solidarity pensions are paid by the state. However, to assign pension benefits from UAPF at the expense of compulsory types of contributions in connection with reaching the retirement age, as well as to assign a basic and solidarity pension, beneficiaries must contact the Government for Citizens (PSC) at their place of residence. Pension benefits from UAPF at the expense of compulsory pension contributions (CPC), compulsory occupational pension contributions (COPC) are provided to persons who have pension savings in UAPF: men who have reached the retirement age of 63 years. For women, the age threshold will change over time. from January 1, 2024 — upon reaching 61 years; from January 1, 2028 — upon reaching 61.5 years; from January 1, 2029 — upon reaching 62 years; from January 1, 2030 – upon reaching 62.5 years; from January 1, 2031 – upon reaching 63 years;

Persons who have reached 55 years of age, for whom compulsory occupational pension contributions have been paid in total for at least 84 calendar months at the time of applying for a pension payment, subject to the termination of employment in jobs with hazardous working conditions, the professions of which are provided for by the list approved by the authorized state body, can also begin to receive pension savings as part of a special social benefit and you must also apply for it at the PSC.

Prior to reaching retirement age, persons with disabilities of the first or second group, established indefinitely, can receive pension payments. In this case, you must contact the UAPF divisions or through your personal account on the UAPF website.

All these benefits are made according to the schedule, that is, monthly.

Voluntary pension contributions can be received from the age of 50 or due to disability. Beneficiaries set their amount and frequency themselves.

5) After a person’s death, savings remain in the UAPF or are transferred to the state?

All savings of the contributor are his/her property and are inherited. The family of the deceased may receive funeral payments, and the remaining money is distributed among the heirs. The amount of the funeral payment is 94 monthly calculation indices, but not more than the savings in the account. The savings remaining in the account are inherited in the manner established by the Civil Code. This may be inheritance by will, which may indicate persons who are not family members. If a will was not made, then the inheritance of pension savings is carried out between family members according to the same rules as for any other property of the deceased. Close relatives (wife/husband, children, parents) are called «first-order heirs by law». The further order, in the absence of first-order heirs, is established by civil law.

If the heir/heirs provide the list of documents in full, UAPF makes the payment within 10 working days from the date of acceptance or receipt of the documents by UAPF. The funds will be transferred to the bank account of the heir/heirs.