Қасым-Жомарт Тоқаев абайтанушы ғалымдармен кездесті
Қазақстан Президенті алдымен мәдени-спорт кешеніндегі көрмені тамашалады. Мемлекет басшысына Абайдың сирек кездесетін кітаптары, «Абай әлемі» сериясы бойынша шыққан кітаптар мен филология ғылымдарының докторы, профессор, абайтанушы Мекемтас Мырзахметұлының ақын шығармашылығына арналған көптомдығы ұсынылды.

Сондай-ақ көрмеге Шығыс Қазақстан өнер мұражайы мен Невзоровтар отбасы атындағы бейнелеу өнері мұражайының қорларындағы 18 сурет қойылды. Қасым-Жомарт Тоқаев «Ұлы Дала алтыны» археологиялық көрмесін аралап көргеннен кейін абайтанушы ғалымдармен кездесті.

Президент ұлт зиялыларымен қасиетті топырақта, тарихи маңызы зор Семейдің төрінде жүздесіп отырғанына қуанышты екенін жеткізіп, Абайдың 175 жылдық мерейтойы әлемдік пандемияға тап келсе де, ұлы баба рухы алдындағы перзенттік парызымызды адал атқаруға күш салғанымызды атап өтті. Сонымен қатар бұл мерейтойдан той тойлауды емес, тағылым алуды мақсат еткенімізді айтты.

– Биылдан бастап 10-тамыз «Абай күні» деп бекітіліп, мерекелер қатарына қосылды. Ақынның еңбектері он тілге аударылып, әлемнің беделді кітапханаларына жіберілді. Шетелдегі елшіліктеріміздің жанынан Абай орталықтары ашылды. Бірақ бұл тек алғашқы қадам ғана, келешекте мүмкіндікке қарай Абай институттарын ашамыз деп ойлаймын. Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде Абай академиясы құрылды. Бұдан былай академия ақын шығармашылығын жүйелі зерттеумен айналысады. «Абай» телеарнасы өз жұмысын бастады. Жоғары оқу орындарында «Абайтану» курсын оқыту қолға алынды. Қазақ қоғамында өзіндік орны бар Семей қаласы «тарихи орталық» ретінде белгіленді. Осындай игі шаралар ұлы ойшылдың баға жетпес мұрасын жас ұрпақтың санасына сіңіру үшін жасалды. Бүкіл түркі әлемінде Абай философиясын дәріптеу ісінде айтарлықтай табысқа қол жеткіздік, – деді Президент.

Қасым-Жомарт Тоқаев Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың жақында жарық көрген «Абай аманаты» атты мақаласындағы «Ұлы ақын елдің болашақ бағдарын айқындап берген рухани темірқазығына айналды» деген сөзіне тоқталды. Сондықтан әдебиетіміздің әлемге танымал алыбын бүкіл халық болып ұлықтау мемлекетіміздің мерейін арттыратынын айтты. Ұлы ойшылдың асыл мұрасын ардақтау және жан-жақты дәріптеу – баршамыздың міндетіміз екенін, оның әр сөзіне жете мән беріп, астарына үңіліп, парасат-пайымына бойлай білу қажеттігін жеткізді.

– Абай – мемлекет ісінің мүдделесі, бірлігі жарасқан жұрт болу идеясының жақтаушысы. Ол өз шығармалары арқылы ел еңсесін тіктеуге зор үлес қосты. Ұлы ақын ұлтты ұйыстырып, әділетті қоғам құруға үндейді. Біз ұсынған «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасы дәл осы ұстаныммен сабақтас. Түйткілді мәселені мемлекет пен қоғам өкілдерінің бірлесе талқылауы – өркениетті қоғамның белгісі. Мұндай пікір алмасу халықтың билікке деген сенімін арттырады, тұрақтылықты нығайтады. Билік пен бұқараны жақындастыратын осы идеяның бастауында ұлы Абай тұр деп сеніммен айта аламыз, – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.

Мемлекет басшысы биылғы Жолдауында ұлттың жаңа болмысын қалыптастыру туралы айтқанын, мұның стратегиялық маңызы бар міндет, кезек күттірмейтін мәселе екенін айта келе, ұлтымыз бен жұртымыздың жаңа болмысын қалыптастыру үшін бізге Абайдан асқан ақылшы жоқ деді.

– Осынау жолда ақын мұрасын зерделеу арқылы әрекет етсек, берекет табатынымыз анық. Біз іздеген барлық сұрақтың жауабы хакім Абайдың өлмес өлеңінде, салиқалы сөзінде тұр. Ұлы ойшылдың «Пайда ойлама, ар ойла, талап қыл артық білуге» деген өсиеті – соның айқын дәлелі. Абай аңсаған қоғам – ойы озық, санасы сергек «толық адамның» толыққанды қоғамы. «Толық адам» дегеніміз – бұл сол замандағы инновациялық философия үрдісі. Турасын айтсақ, Абай өз заманынан озып шықты деген сөз. Себебі орыс тілінде «Цельная натура» я болмаса ағылшын тілінде «A person of integrity» деген түсініктер әлдеқайда кеш пайда болды. Біз ақын мұрасына және зиялылардың әлеуетіне сүйеніп, осындай қоғам орнатуымыз керек. Ол қоғамның ұлттық идеясы білім мен ілімге жетелейтін ағартушылық ұстаным болуға тиіс, – деді Президент.

Мемлекет басшысы биылғы мерейтой кезінде елге ой салатын, тағылымы мол нақты шаралар атқарылғанын, бұл үрдіс Абай жылынан кейін де жалғаса беретінін атап өтті. Сондай-ақ ұлы Абайдың тұлғасын шетел жұртшылығына кең ауқымда таныту жобасы бойынша ақынның шығармалары ағылшын, испан, араб, түрік, қытай, неміс, итальян, француз және жапон тілдеріне аударылды. Президент аудармалардың көркемдік сапасы өте жоғары деп санайтынын жеткізді.

– Абай шығармаларын әлемде кең тараған тілдерге аударып, басу – бірегей халықаралық жоба. Бұл жаһанға қазақ мәдениетінің жаңа қырын танытып, әлемдегі барша оқырмандарға Абай шығармашылығымен, терең философиясымен және теңдессіз лирикасымен танысуға мүмкіндік береді, – деді Мемлекет басшысы.

Кездесу барысында Қасым-Жомарт Тоқаев зиялы қауым өкілдерінің қоғамдағы рөлі мен орнына тоқталып, олардың қашанда ұлттық құндылықтарды бәрінен биік қоятынын, әрдайым мәртебелі миссия атқарып келе жатқанын баса айтты.

– Өткен ғасырдың 60-жылдарында қаламгерлер ұлттың рухын көтерді. Ұлт жазушылары жылымық кезеңде ел мүддесімен өзектес шығармаларды өмірге әкелді. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында зиялылар халықты береке-бірлікке шақырды. Олар ұлт мұрасын түгендеп, тарихымызды жаңғыртуға өлшеусіз үлес қосты. Зиялы қауым жас мемлекеттің шежіресін жасап, бүгінгі ұрпақтың санасына сіңірді. Енді олардың қазіргі кезеңдегі міндеті – ұлт болмысының жаңа қағидатын қалыптастыру, ұлт сапасын арттыруға атсалысу, – деді Президент.

Осы ретте гуманитарлық саланы дамытуды қолға алғанымыз жөн деп есептейтінін жеткізіп, оның ішінде қазақ тілі мен әдебиетін оқытуға және сапалы оқулық дайындауға баса мән беруіміз қажет екеніне тоқталды.

– Біз ана тіліміз бен төл әдебиетіміздің қадір-қасиетін балаларға мектеп жасынан бастап сіңіруіміз керек. Бұл бағытта бірыңғай ұстаным қажет. Осыған орай Алматыдағы Абай атындағы мектеп-интернаттың мүмкіндіктерін толық пайдаланған жөн. Қазақ тілі мен әдебиетін тереңдете оқытатын бұл мектептің оқу үдерісі басқа мектептерге үлгі болады деп ойлаймын. Оны заманауи талапқа сай жан-жақты жетілдіріп, «Абай мектебі» деп аталатын ең үздік білім ордасына айналдыру қажет. Жалпы біз келешекте Абай мектептерін ашу туралы ойлануымыз керек, – деді Мемлекет басшысы.

Кездесуде Мекемтас Мырзахметұлы, Тұрсын Жұртбай, Ғарифолла Есім, Борис Щербаков, Арап Еспенбетов секілді ғалымдар мен абайтанушылар, «Абай оқулары» конкурсының жеңімпазы, Риддер қаласындағы №16 орта мектептің оқушысы Варвара Владимирцевалар сөз сөйледі.

Кездесу соңында Қасым-Жомарт Тоқаев абайтануға айтулы еңбек сіңірген, отандық ғылымның дамуына өлшеусіз үлес қосқан бірқатар азаматтарды мемлекеттік наградалармен марапаттады

Главная » Новости » Абай — 175 » Касым-Жомарт Токаев провел встречу с абаеведами

Президент Казахстана в культурно-спортивном комплексе осмотрел выставку, на которой были представлены редкие издания Абая, книги,  опубликованные в рамках серии «Мир Абая», а также многотомный труд доктора филологических наук, профессора Мекемтаса Мырзахметулы, посвященный творчеству поэта.

В экспозицию вошли 18 картин из фондов Восточно-Казахстанского музея искусств и Музея изобразительных искусств имени семьи Невзоровых. Кроме того, Касым-Жомарт Токаев посетил археологическую выставку «Золото Великой степи». Затем состоялась беседа Президента с учеными-абаеведами.

Глава государства отметил, что, несмотря на совпадение юбилейных мероприятий с глобальной пандемией, были приложены все усилия для того, чтобы достойно исполнить наш долг перед великим предком.

— С этого года 10 августа стало праздником – «Днем Абая». Произведения поэта изданы в переводе на десять языков и направлены в лучшие библиотеки мира. При наших посольствах за рубежом открыты центры Абая. Но это только первый шаг. Думаю, в будущем мы сможет открыть институты Абая. При Евразийском национальном университете им. Л.Н. Гумилева создана академия Абая, в которой будут систематически исследовать творчество поэта. Начал вещание телеканал «Абай». В высших учебных заведениях введено преподавание курса «Абаеведение». Город Семей, сыгравший особую роль в становлении казахского общества, был признан «историческим центром». Все это было сделано для того, чтобы приобщить молодое поколение к бесценному наследию великого мыслителя. Мы добились значительного прогресса в продвижении философии Абая в тюркском мире, — сказал Президент.

Касым-Жомарт Токаев привел цитату Елбасы Нурсултана Назарбаева из статьи «Духовное завещание Абая»: «Великий поэт стал нравственным ориентиром народа на пути в будущее». Глава государства подчеркнул, что все мы обязаны чтить наследие великого мыслителя, внимательно относиться к каждому ему завету, постигать глубину его слов.

— Абай – защитник интересов государства, сторонник идеи единства народа. Своими произведениями он внес большой вклад в развитие нашей страны. Великий поэт призывал к объединению нации и созданию справедливого общества. Предлагаемая нами концепция «Слышащего государства» является продолжением его установок. Совместное обсуждение проблем государством и гражданами — признак цивилизованного общества. Такой обмен мнениями повышает доверие общества к правительству и укрепляет стабильность. Можно утверждать, что великий Абай стоит у истоков этой идеи, объединяющей власть и народ, — отметил Касым-Жомарт Токаев.

В своей речи Президент остановился на такой стратегической задаче, как формирование новой национальной идентичности. По его словам, в этом деле нет более мудрого наставника, чем Абай.

— Мы придем к процветанию, если будем изучать наследие поэта. Ответы на все интересующие нас вопросы – в бессмертных стихах и мудрых словах Хакима Абая. Заповедь великого мыслителя «Не думай о выгоде, думай о чести, стремись знать как можно больше» – яркое тому подтверждение. Общество, к которому стремится Абай, – это идеальное общество «совершенного человека» с развитым интеллектом и ясным сознанием. Понятие «совершенного человека» находилось в центре поисков новаторской философии того времени. Можно сказать, что Абай опередил свое время. Такие понятия, как «Цельная натура» в русском языке или «A person of integrity» в английском, появились намного позже. В строительстве нового общества мы должны опираться на наследие поэта и потенциал нашей интеллигенции. Образование и просвещение должны стать нашей национальной идеей, — подчеркнул Президент.

Глава государства отметил, что в этом году проведены важные мероприятия просветительского характера, которые найдут свое продолжение и после завершения Года Абая. В рамках проекта, направленного на популяризацию личности великого Абая за рубежом, его труды переведены на английский, испанский, арабский, турецкий, китайский, немецкий, итальянский, французский и японский языки. Президент считает качество переводов высоким.

— Перевод и издание произведений Абая на самых распространенных языках мира является уникальным международным культурным проектом. Он открывает человечеству новые грани казахской культуры, дает возможность читателям со всего света ознакомиться с самобытным творчеством Абая, его глубокой философией и непревзойденной лирикой, — сказал Глава государства.

В ходе встречи Касым-Жомарт Токаев рассказал о роли и месте интеллигенции в обществе, подчеркнув, что ее благородная миссия заключается в сохранении национальных ценностей.

— В 60-е годы прошлого века наши литераторы способствовали возрождению духа нации. В период оттепели писатели создавали произведения, глубоко отражающие интересы людей. В первые годы независимости интеллектуалы призывали народ к сплоченности и единству. Они внесли неизмеримый вклад в систематизацию нашего духовного наследия и возрождение нашей истории. Интеллигенция создала летопись молодого государства и передала ее нынешнему поколению. Ее задача на современном этапе — сформировать новый облик нации, внести свой вклад в повышение ее нравственных качеств, — отметил Президент.

Особое внимание в выступлении было уделено развитию гуманитарных наук, включая преподавание казахского языка и литературы и подготовку качественных учебников.

— Мы должны со школьного возраста прививать детям уважение к родному языку и литературе. Здесь нужны единые подходы. В связи с этим необходимо в полной мере использовать потенциал школы-интерната имени Абая в Алматы. Учебный процесс в этой школе с углубленным изучением казахского языка и литературы должен стать образцом для других учебных заведений. Школу необходимо модернизировать в соответствии с современными требованиями и сделать образцовым учебным заведением под названием «Школа Абая». В будущем мы должны подумать об открытии школ Абая, — предложил Глава государства.

На встрече также выступили ученые и абаеведы Мекемтас Мырзахметулы, Турсын Журтбай, Гарифолла Есим, Борис Щербаков, Арап Еспенбетов, победительница конкурса «Абаевские чтения», ученица средней школы №16 города Риддер Варвара Владимирцева.

В завершение встречи Касым-Жомарт Токаев вручил государственные награды ученым, внесшим значительный вклад в развитие отечественной науки и абаеведения