Имандылық — күллі тәрбиенің атасы

Иманы кеткеннің — жиғаны кетеді» дейтін дана
халқымыз имандылықты басты орынға қойып
«Шыбықты қалай исең, солай иіледі», дегенді
ескеріп, баланы имандылыққа тәрбиелеуде, ар,
ұят, ождан — иманның кілті деп санап, балаларына
тәрбиелі тәлім беріп, инабатты, ибалы болып
өсуіне көңіл бөліп, жастайынан имандылыққа
тәрбиелеген. Имандылық үлкенді сыйлау, ар-ұят,
ожданды білу, инабатты болу екенін түсіндірген.
Халқымыз көңілінен шыққан адам туралы «Жүзінен
нұр тамып тұр екен, иманды екен» деп жатады. Рас,
инабатты жанды көргенде, «көргенді» деп, жүзінен
нұр тамып, қашанда өзгеге көмек қолын созып,
ісінен әділдік, әділеттілік есіп тұрған, жақсылық
жолында шыр-пыр болып жұрген жанды «иманды»
екен деп жатамыз. Жалпы, «Имандылық иманнан
пайда болады» дейді. Ал, иман дегеніміз — жүректегі
нұр, нұрдың сыртқы болмысы. Имандылыққа деген
ұмтылыс- адам бойындағы табиғи құбылыс.
Пайғамбарымыз Мұхаммедтің: «Мен ең ғажап
көркем мінезді толықтыру үшін жіберілдім»
деуі арқылы әлемдегі тәлім-тәрбие мен
имандылықтың қаншалықты маңызды екенін
көрсетіп, имандылыққа өзі бірінші үлгі болған.
Алла тағала адамды иман мен имандылық үшін
жаратқан, сондықтан: «Алланың мінезінен үлгі-
өнеге алыңдар» (Мұхаммед пайғамбар) деп
уағыздалады. Мұсылман қауымы имандылықтың
негізі Құранда деп біледі. Құран Кәрімнен ең көп
үлгі алған Мұхаммед пайғамбардың мінезі жайлы
Хазіреті Айша: «Оның мінезі — Құран»,- деп жауап
берген екен.
Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.а.с): «Имандылық
негізін жетпіс немесе алпыс тармақтан тұрады.
Оның ең әлсізі жолдан зиянды нәрсені алып
тастау. Ал күнәға барудан ұялу — ол имандылықтың
бір бөлігі» — деп бұйырған болса, ұлы Абай
Құнанбайұлының 38- ші қара сөзінде: «Имандылық
тек сену ғана емес, әділдікті арттыру мен әділетті
іс істеу, ынсап, ұят бұл қабілеттен шығады» деп
жазған.
Адамзат баласы үнемі шыншыл болып, маңдай
термен еңбек етіп, нәпақасын адал жесе, білікті де
білімді игі жақсылармен жолдас болып, ілім үйренсе,
бүгінде мейірімге шөлдеген жандарға ілтипат
көрсетіп, мейірімді де қайырымды болса, арам
нәрседен алшақ жүрсе, сонда ғана мұсылмандық
бес парыздың ең басты сенімі калимаға -тіл келтіріп,
имандылықты өтегені болады.
Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.а.с): «Ислам
нақты, яғни көзге көрнекті. Ал иман — адамның
жадында яғни көзге көрінбейді, жасырын тұрады»
деп бұйырған. Әрине, имандылыққа адамгершілік,
ізгілік, қайырымдылық, мейірімділікке тәрбиелеудің
сара жолы деп қараған жөн. «Үстіңнің кірін сабын
кетіреді, Жаныңның кірін иман кетіреді» деген.
Бала тәрбиесіне ол дүниеге келген күннен мән
бергеніміз сияқты, балаларымызды имандылыққа
тәрбиелеу үшін олардың ар-ұятын, намысын
оятып, мейірімділік, қайырымдылық, кішіпейілдік,
қамқорлық көрсету, адалдық, ізеттілік сияқты
қасиеттерді бойына сіңіріп, жақсылыққа жетелеп,
үлкенді сыйлауға, кішіге ізет көрсетуге, иманды
болуға, адамгершілікке баулуға жастайынан көп
көңіл бөлгеніміз жөн. «Сүтпен біткен мінез сүйекпен
кетеді», «Ұяда не көрсе, ұшқанда соны іледі» деген
ғой.
— Ей, пенделер! Ғафыл қалмаңдар. Мейлің
кәрі, мейлің жас, мейлің әйел, мейлің еркек,
мейлің надан, мейлің білгір, мейлің бай, мейлің
кедей, мейлің ауру, мейлің сау болыңдар, бәрібір
топырақтан жаралғаннан соң ерте ме, кеш пе
әйтеуір сол топырақтан жерге қайтіп кіреміз.
Одан құтылудың лажы жоқ. О дүниедегі азаптан
құтқаратын жалғыз шамшырақ — иманды болу,-
деп жазылған екен Н.Өсерұлының «Мұсылмандық
қағидалары» атты кітабында.
. Мұсылмандық дүниетаным бойынша
имандылық – Алла тағалаға иман еткен адамға
бітетін көркем мінез. «Адам өзін-өзі өмір бойы
тәрбиелеу керек» деп жатады .Ендеше, ертеңіміздің
жалғасы — балаларымыздың мінезі көркем болсын
десек, бүгін өзіміз көркем мінезді болайық, өзгенің
мінезінің көркем болуына атсалысайық.
Ләйлә ЕСКЕНДІРҚЫЗЫ.